62 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ
O Άγγελος Σικελιανός γεννήθηκε στη Λευκάδα όπου και πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Αποφοίτησε από το γυμνάσιο το 1900 και τον επόμενο χρόνο γράφτηκε στην Νομική Σχολή της Αθήνας χωρίς ωστόσο να ολοκληρώσει ποτέ τις νομικές του σπουδές. Τα ενδιαφέροντά του ήταν καθαρά λογοτεχνικά και από νωρίς μελέτησε Όμηρο, Πίνδαρο, Ορφικούς και Πυθαγόρειους, λυρικούς ποιητές, προσωκρατικούς φιλοσόφους, Πλάτωνα, Αισχύλο αλλά και την Αγία Γραφή και ξένους λογοτέχνες όπως τον Ντ' Αννούντσιο. Τα επόμενα χρόνια πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια και στράφηκε στην ποίηση και το θέατρο.
Σημαντικό σταθμό στη ζωή του Σικελιανού αποτέλεσε ο γάμος του, το 1907, με την Αμερικανίδα Εύα Πάλμερ, η οποία σπούδαζε στο Παρίσι ελληνική αρχαιολογία και χορογραφία. Ο γάμος τους τελέστηκε στην Αμερική ενώ εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα το 1908. Εκείνη την περίοδο, ο Σικελιανός ήρθε σε επαφή με αρκετούς πνευματικούς ανθρώπους και τελικά το 1909 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή ''Αλαφροΐσκιωτος'', η οποία προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στους φιλολογικούς κύκλους, αναγνωριζόμενη ως έργο σταθμός στην ιστορία των νεοελληνικών γραμμάτων. Ακολούθησε μια περίοδος έντονης αναζήτησης που καταλήγει στην έκδοση των τεσσάρων τόμων της ποιητικής συλλογής ''Πρόλογος στη Ζωή'', ''Η Συνείδηση της Γης μου'' (1915), ''Η Συνείδηση της Φυλής μου'' (1915), ''Η Συνείδηση της Γυναίκας'' (1916) και ''Η Συνείδηση της Πίστης'' (1917). Ο ''Πρόλογος στη Ζωή'' ολοκληρώθηκε αργότερα με τη ''Συνείδηση της Προσωπικής Δημιουργίας''. Ακολουθούν ακόμα τα χαρακτηριστικά ποιήματα ''Το Πάσχα των Ελλήνων'' και ''Μήτηρ Θεού'', της περιόδου 1917 - 1920 καθώς και διάφορες συνεργασίες του με λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής.
Η αρχαιοελληνική πνευματική ατμόσφαιρα απασχόλησε βαθιά τον Σικελιανό και συνέλαβε την ιδέα να δημιουργηθεί στους Δελφούς ένας παγκόσμιος πνευματικός πυρήνας ικανός να συνθέσει τις αντιθέσεις των λαών ("Δελφική Ιδέα''). Για το σκοπό αυτό, ο Σικελιανός, με τη συμπαράσταση και οικονομική αρωγή της γυναίκας του, δίνει πλήθος διαλέξεων και δημοσιεύει μελέτες και άρθρα.
Παράλληλα, οργανώνει τις "Δελφικές Εορτές" στους Δελφούς με τις παραστάσεις του ''Προμηθέα Δεσμώτη'' (1927) και των ''Ικέτιδων'' (1930) του Αισχύλου να ανεβαίνουν στο αρχαίο Ελληνικό Θέατρο. Η "Δελφική Ιδέα" εκτός από τις αρχαίες παραστάσεις περιελάμβανε και την "Δελφική Ένωση", μια παγκόσμια ένωση για τη συναδέλφωση των λαών, και το "Δελφικό Πανεπιστήμιο", στόχος του οποίου θα ήταν να συνθέσει σε έναν ενιαίο μύθο τις παραδόσεις όλων των λαών. Για τις πρωτοβουλίες αυτές, το 1929, η Ακαδημία Αθηνών απένειμε στο Σικελιανό αργυρό μετάλλιο για τη γενναία προσπάθεια αναβίωσης των δελφικών αγώνων. Από το φιλόδοξο αυτό σχέδιο το μόνο που πραγματοποιήθηκε τελικά ήταν οι Δελφικές Εορτές, αλλά και αυτές οδήγησαν σε οικονομική καταστροφή και χωρισμό του ζεύγους, αφού η Εύα Πάλμερ εγκαταστάθηκε από τότε στην Αμερική και επέστρεψε μόνο μετά το θάνατο του ποιητή. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Σικελιανός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πνευματική αντίσταση του λαού, με κορυφαία εκδήλωση το ποίημα και το λόγο που εκφώνησε στην κηδεία του Κωστή Παλαμά το 1943.
Tο 1946 εξελέγη πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών ενώ το 1949 ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Νομπέλ.
Ο Άγγελος Σικελιανός πέθανε στην Αθήνα το 1951 και τάφηκε στους Δελφούς.
ΠΗΓΗ: http://www.os3.gr/arhive_afieromata/gr_afieromata_aggelos_sikelianos.html
Πενήντα χρόνια από τον θάνατό του
Τα πενήντα χρόνια από τον θάνατο του Σικελιανού είναι μια μεγάλη πολιτισμική μας επέτειος. Οχι μόνο γιατί το σικελιανικό δελφικό όραμα της παγκόσμιας αδελφοσύνης και της υπέρβασης των εθνικισμών αποκτά σήμερα, εποχή της παγκοσμιοποίησης, μια νέα επικαιρότητα, ούτε μόνο γιατί ο Σικελιανός, «ο άρχοντας της λαλιάς μας», όπως τον αποκάλεσε ο Σεφέρης, οδήγησε τον ελληνικό ποιητικό λόγο σε ορισμένες από τις υψηλότερες κατακτήσεις του, αλλά και για το μέγεθος της οφειλής στον Σικελιανό των ποιητών της μεγάλης γενιάς του '30. Η ποιότητα του οράματος του Σικελιανού και το ύψος της τέχνης του συνθέτουν ένα έργο που με αφορμή την εφετινή επέτειο αξίζει να το μελετήσουμε προσεκτικότερα.
Πώς αποτιμάται σήμερα ο ποιητής Αγγελος Σικελιανός, μισόν αιώνα μετά το θάνατό του; Οσοι μελετούμε ακόμα το έργο του υποστηρίζομε ότι ο Σικελιανός αντιπροσωπεύει ένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά κεφάλαια του νέου ελληνισμού. Πώς γίνεται ωστόσο, «ο άρχοντας της λαλιάς μας», όπως τον αποκάλεσε ο Σεφέρης, να μην έχει τη θέση που του ανήκει στη νεοελληνική σκέψη, στη νεοελληνική παιδεία, στα ενδιαφέροντα του μέσου αναγνώστη; Φταίνε οι νοσηρότητες της ελληνικής πνευματικής αγοράς; φταίει το γεγονός ότι ο στοχασμός και ο λόγος του ποιητή προπορεύονταν σε μεγάλη απόσταση από την εποχή του και από τις αντιληπτικές δυνατότητες της συγκαιρινής του κριτικής;
Ενα είναι βέβαιο. Μέσα στις ιστορικές συγκυρίες που ορίζουν την αρχή της νέας χιλιετίας, το πνευματικό έργο και η δράση του Σικελιανού αποχτούν μια νέα επικαιρότητα, που συναρτάται με ζωτικά προβλήματα και αιτήματα της εποχής μας. Η σημερινή επικαιρότητα του Σικελιανού συνοψίζεται σε τρία σημεία:
β. Πριν ακόμα υπάρξει υποψία διαταραχής στην οικολογική ισορροπία του πλανήτη, ο Σικελιανός επεσήμαινε, σε όλους τους τόνους, τις ολέθριες συνέπειες από τη μονομερή ανάπτυξη του βιομηχανικού και τεχνικού πολιτισμού και διακήρυττε την αναγκαιότητα ενός πολιτισμού εναρμονισμένου με τη φύση και τις ζωικές αξίες.
γ. Τη στιγμή που ο δυτικός ρασιοναλισμός θριάμβευε μέσω της διάδοσης και επικράτησης των υλιστικών του προεκτάσεων, ο Σικελιανός μιλούσε για το «αναπαλλοτρίωτο θρησκευτικό κεφάλαιο του ανθρώπου» και για τη σκοπιμότητα μιας σύνθεσης μυστικισμού και ορθολογισμού, που να διασώζει την ψυχοσωματική ενότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Οι θέσεις αυτές του Σικελιανού απορρέουν από μια συνολική κοσμοθεώρηση, που διατυπώνεται τόσο ποιητικά (μυθολογία) όσο και θεωρητικά (φιλοσοφική ερμηνεία) και περιλαμβάνει τον άνθρωπο, τη φύση και το σύμπαν σ' ένα ενιαίο σύστημα.
Ερατοσθένης Γ. Καψωμένος , καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Πηγή:http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=134489
Στον Παλαμά
Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου...
Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αγέρα!
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλει, τί κι αν το πει η δικιά μου γλώσσα;
Μα συ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
ήρως τη πήρε και την ύψωσε στ' αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ' τον στα χέρια
γιγάντιο φλάμπουρο κι επάνω από μας
που τον ύμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ' ένα μόνο ανασασμόν: «Ο Παλαμάς!»,
ν' αντιβογκήσει τ' όνομά του η οικουμένη!
Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου...
Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αγέρα!
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένας λαός,
σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει...
κι ακέριος φλέγεται ως μες στ' άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τόνε σκέπει.
Τί πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός
της αιωνιότητας, αστράφτει αυτή την ώρα.
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την 'Αγια δέχονται ψυχή τη τροπαιοφόρα,
που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά
στη γην αυτή με μίαν ισόθεη Σκέψη,
τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο
με τους αθάνατους θεους για να χορέψει.
Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βόγκα Παιάνα! Οι σημαίες οι φοβερές
της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αγέρα!
Αναδυομένη
Στο ρόδινο μακάριο φως, να με, ανεβαίνω της αυγής,
με σηκωμένα χέρια.
Η θεία γαλήνη με καλεί του πελάου, έτσι για να βγω
προς τα γαλάζια αιθέρια...
Μα ω οι άξαφνες πνοές της γης, που μες στα στήθια μου χιμάν
κι' ακέια με κλονίζουν!
Ω Δία, το πέλαο είν' βαρύ, και τα λυτά μου τα μαλλιά
σαν πέτρες με βυθίζουν!
Αύρες, τραχάτε΄ω Κυμοθόη, ω Γλαύκη΄ελάτε, πιάστε μου
τα χέρια απ' τη μασκάλη.
Δεν πρόσμενα, έτσι μονομιάς, παραδομένη να βρεθώ
μες του Ήλιου την αγκάλη...
Σχόλια