ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΗΣ ΒΡΟΧΗΣ
Με αφορμή τη βροχή των τελευταίων ημερών .........
Τα πάθη της βροχής, Κική Δημουλά
Εν μέσω λογισμών και παραλογισμών
άρχισε κι η βροχή να λιώνει τα μεσάνυχτα
μ’ αυτόν τον πάντα νικημένο ήχο
σι, σι, σι.
Ήχος συρτός, συλλογιστός, συνέρημος,
ήχος κανονικός, κανονικής βροχής.
Όμως ο παραλογισμός
άλλη γραφή κι άλλην ανάγνωση
μού’ μαθε για τους ήχους.
Κι όλη τη νύχτα ακούω και διαβάζω τη βροχή,
σίγμα πλάι σε γιώτα, γιώτα κοντά στο σίγμα,
κρυστάλλινα ψηφία που τσουγκρίζουν
και μουρμουρίζουν ένα εσύ, εσύ, εσύ.
Και κάθε σταγόνα κι ένα εσύ,
όλη τη νύχτα
ο ίδιος παρεξηγημένος ήχος,
αξημέρωτος ήχος,
αξημέρωτη ανάγκη εσύ,
βραδύγλωσση βροχή,
σαν πρόθεση ναυαγισμένη
κάτι μακρύ να διηγηθεί
και λέει μόνο εσύ, εσύ, εσύ,
νοσταλγία δισύλλαβη,
ένταση μονολεκτική,
το ένα εσύ σαν μνήμη,
το άλλο σαν μομφή
και σαν μοιρολατρία,
τόση βροχή για μια απουσία,
τόση αγρύπνια για μια λέξη,
πολύ με ζάλισε απόψε η βροχή
μ’ αυτή της τη μεροληψία
όλο εσύ, εσύ, εσύ,
σαν όλα τ’ άλλα νά’ ναι αμελητέα
και μόνο εσύ, εσύ, εσύ.
Το ποίημα ανήκει στην ποιητική συλλογή "Το λίγο του κόσμου"(1971).Ο τίτλος του ποιήματος είναι συμβολικός καθώς τα πάθη της βροχής είναι τα πάθη της ποιήτριας εξαιτίας της απουσίας ενός αγαπημένου της προσώπου.Το θέμα του ποιήματος είναι το συναίσθημα της μοναξιάς και η απουσία του αγαπημένου προσώπου.
Πρώτη ενότητα(στίχοι 1-6): ο ήχος της νυχτερινής βροχής
Η βροχή δίνει το έναυσμα για την έκφραση των συναισθημάτων της ποιήτριας η οποία βρίσκεται ανάμεσα σε λογικές σκέψεις και παραλογισμούς.Η βροχή ξεκινά τα μεσάνυχτα που πιθανόν να συμβολίζουν τη θλίψη και τη σκοτεινή ζωή της ποιήτριας.Μια τέτοια ώρα λοιπόν η ποιήτρια ακούει το μονότονο ήχο της βροχής (σι,σι,σι).Το μονότονο αυτό άκουσμα και το ασύνδετο σχήμα δημιουργούν μια μουσική και υποβλητική ατμόσφαιρα στο ποίημα.Η ποιήτρια παρακολουθεί και ακούει τον ήχο της βροχής και στην ουσία προβάλλει στη βροχή τα δικά της συναισθήματα που είναι ο ψυχικός πόνος που γεννά η μοναξιά και η απουσία του αγαπημένου προσώπου.Τα επίθετα "συλλογιστός" και "συνέρημος" (ήχος) αποδίδουν ιδιότητες εμψύχων σε άψυχα πράγματα και συμβάλουν ώστε αυτά τα άψυχα πράγματα να αισθάνονται και να συμπάσχουν με τα πάθη της ποιήτριας κατά τη διάρκεια μιας δύσκολης και βασανιστικής νύχτας.
Δεύτερη ενότητα(στίχοι 7-27): Η ψυχική κατάσταση της ποιήτριας
Ο ψυχικός πόνος, η στέρηση και η μοναξιά οδηγούν την ποιήτρια σε μια διαφορετική παρατήρηση και ανάγνωση του φυσιολογικού ήχου της βροχής.Το "σι,σι,σι" της βροχής μετατρέπεται σε "εσύ" και η ποιήτρια ξενυχτά προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσει τους ήχους της βροχής που μοιάζουν με κυστάλλινα ψηφία τα οποία τσουγκρίζουν και μουρμουρίζουν "εσύ". Παρά το γεγονός οτι επαναλαμβάνεται το δεύτερο ενικό πρόσωπο της αντωνυμίας, απουσιάζει το δεύτερο πρόσωπο του ρήματος.Το ποίημα είναι μια εξομολόγηση ψυχής της ποιήτριας που βιώνει στο μέγιστο βαθμό την απουσία του αγαπημένου προσώπου. Είναι τόσο μεγάλος ο πόνος που η ποιήτρια φτάνει στην υπερβολή: "κάθε σταγόνα και ένα εσύ".
Η ανάγκη επικοινωνίας με το αγαπημένο πρόσωπο είναι μεγάλη, όμως ,καθώς φαίνεται, η ανάγκη αυτή δεν μπορεί να ικανοποιηθεί και έτσι η επιθυμία ναυαγεί. Οι εκφράσεις "αξημέρωτη ανάγκη", "πρόθεση ναυαγισμένη", "σαν μοιρολατρία" κόβουν κάθε ελπίδα για αλλαγή της κατάστασης που βιώνει η ποιήτρια.Το αγαπημένο πρόσωπο δεν μπορεί να είναι πια τίποτα άλλο παρά μόνο νοσταλγία, μνήμη αλλά και μομφή, γιατί δεν παύει να θυμάται.Τελικά η υποταγή στη μοίρα φαίνεται να είναι αναπόφευκτη.....Ωστόσο η ποιήτρια στέκεται αξιοπρεπής στο πάθος της και ο αναγνώστης συμμετέχει σ΄αυτό το πάθος μέσα από μια διαδικασία υποβολής που πετυχαίνει η ποιήτρια με τον τρόπο της.
Τρίτη ενότητα(στίχοι 28-34): Η απομάκρυνση της ποιήτριας από το πάθος και η λύτρωση
Στην τελευταία ενότητα η ποιήτρια βρίσκει τη δύναμη να αντιδράσει και να μην παραδοθεί στο έντονο συναίσθημα και στην επιθυμία που την κατακλύζει. Αντιστέκεται στη συναισθηματική φόρτιση και στο μελόδραμα και αντιμετωπίζει με κριτική ματιά και διάθεση την κατάσταση.Άλλωστε από την αρχή του ποιήματος έκανε φανερή τη διάθεση της για κριτική στάση (παραλογισμός, παρεξηγημένος ήχος) μόνο που τώρα αυτή η κριτική στάση γίνεται πιο έντονη και παίρνει τη μορφή της αποστασιοποίησης. Η έκφραση της ποιήτριας χρωματίζεται με ειρωνεία στο τέλος του ποιήματος.Η ειρωνεία και η ισορροπία ανάμεσα στο πάθος και τη λογική είναι εμφανής και σ' αυτό το ποίημα της Κ.Δημουλά.
Η βροχή τελικά το παρακάνει με τη μονοτονία της και την άσκοπη επανάληψη της και φαίνεται να κουράζει την ποιήτρια, η οποία προτιμά μια πιο δραστική, αποτελεσματική και λογική λύση. Η ποιήτρια συνέρχεται και αντιλαμβάνεται οτι παραδόθηκε στο "εσύ" και παραμέλησε άλλες σημαντικές πλευρές της ζωής της που έχουν εξίσου μεγάλη σημασία και αξία. Στο τέλος δεν επιλέγεται η δραματική κορύφωση αυτό όμως δε σημαίνει οτι χάνεται η γοητεία και η μαγεία της ποιητικής γραφής. Αυτό που πετυχαίνει στο τέλος η Κ.Δημουλά είναι να αποφορτίσει τη βαριά ατμόσφαιρα που είχε δημιουργηθεί και να οδηγήσει στη λύτρωση.
Ας θυμηθούμε και το παρακάτω ποίημα στο οποίο ο ποιητής εκφράζει τη μελαγχολική του διάθεση....
«Τοπίο», Μήτσος Παπανικολάου
Στο θλιμμένο κάμπο βρέχει
βρέχει στις ελιές τις γκρίζες –
το νερό σας ρίγος τρέχει
από τα κλαδιά στις ρίζες.
Γκρίζα η ώρα, γκρίζα η χώρα
σκοτεινά κάτω κι απάνω
ξεχωρίζουν μες στη μπόρα
τα τσαντίρια των τσιγγάνων.
Απ’ την άσφαλτο τα κάρα
κατεβαίνουν, κατεβαίνουν...
Λάμπουν μερικά τσιγάρα
στα παράθυρα του τρένου...
Ένα σκιάχτρο απελπισμένο,
στη νεροποντή, στο κρύο
άδικα γνέφει στο τρένο
κι εμψυχώνει το τοπίο.
Ανυπόφορη είναι η θλίψη
των αγρών αυτό το μήνα!
Η βροχή μας έχει κρύψει
απ’ το φόντο την Αθήνα...
Και το βράδυ κατεβαίνει
μες στη νέκρα, μες στη γύμνια...
που ‘ναι οι βάτραχοι κρυμμένοι;
Γιατί σώπασαν τ’ αγρίμια;
Μες στον κάμπο τώρα μόνα
τα βαριά περνούνε τρένα,
λες και φέρνουν το χειμώνα
και τη νύχτα από τα ξένα.
τα βαριά περνούνε τρένα,
λες και φέρνουν το χειμώνα
και τη νύχτα από τα ξένα.
αλλά και το ποίημα "Βροχή" του Χ.Λ.Μπόρχες ο οποίος πέθανε σαν σήμερα πριν από 27 χρόνια.
Σχόλια
καλό καλοκαιρι... με καλά αποτελέσματα στα παιδιά!