Δημοτικά τραγούδια της ξενιτιάς

Νοεμβρίου 24, 2014

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙA ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ

ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΑ ΣΤΗΝ ΞΕΝΙΤΙΑ

Το δημοτικό τραγούδι

Ανήκει στην κατηγορία των δημοτικών τραγουδιών της ξενιτιάς. Τα τραγούδια αυτά γνώρισαν μεγάλη άνθηση, καθώς η ξενιτιά υπήρξε ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο στην Ελλάδα. Τα τραγούδια αυτά απηχούν καταστάσεις από τη ζωή των απλών ανθρώπων που φεύγουν από την πατρίδα τους για να βρουν καλύτερη τύχη σε μια άλλη χώρα.Τα δημοτικά τραγούδια της ξενιτιάς χαρακτηρίζονται από λυρισμό και δραματικότητα και φανερώνουν τα αισθήματα αγάπης που συνδέουν τον ξενιτεμένο με την οικογένεια και την πατρίδα του. Εκφράζουν τόσο τη νοσταλγία αυτού που έφυγε όσο και την πίκρα αυτού που έμεινε.

Ενότητα 1^η: (Θέλω……..αγαπάνε)

Ο φόβος της αρρώστιας που βασανίζει τον ξενιτεμένο και οι ανάγκες που έχει αυτός, όταν αρρωστήσει

Αφηγητής είναι ο ίδιος ο ξενιτεμένος. Αναφέρει ότι πήρε την απόφαση να φύγει για τα ξένα πιστεύοντας ότι θα απουσιάσει για 30 ημέρες, τα πράγματα όμως δεν ήρθαν όπως τα υπολόγιζε και η ξενιτιά τον κράτησε κοντά της για 30 χρόνια. Ο αφηγητής αφηγείται ένα γεγονός του παρελθόντος, χρησιμοποιώντας δραματικό ενεστώτα που χαρίζει ζωντάνια και ένταση στο λόγο.

Επιμένει πολύ στο ενδεχόμενο της αρρώστιας που είναι και ο μεγαλύτερος φόβος του. Η ξενιτιά γίνεται πολύ πιο σκληρή, όταν κάποιος είναι άρρωστος και η επανάληψη του ρήματος θέλω τονίζει αυτό την άποψη του αφηγητή. Τα πράγματα και τα πρόσωπα που αναφέρονται φανερώνουν την φροντίδα την οποία έχει ανάγκη ένας άρρωστος άνθρωπος αλλά και όλα εκείνα που στερείται ένας ξενιτεμένος. Οι στίχοι 7-8 είναι έντονα λυρικοί. Στο στίχο 8 ο αφηγητής εκφράζει την άποψη ότι όσο ένας ξένος έχει την υγειά του όλοι τον αγαπάνε, μόλις όμως αρρωστήσει, όλοι αδιαφορούν για αυτόν, τον εγκαταλείπουν και έτσι γίνεται πιο έντονη η επιθυμία για το σπίτι του και τους δικούς του ανθρώπους.

Ενότητα 2^η: (Μα………….κληματαριά μου)

Το δράμα του άρρωστου ξενιτεμένου και η τελευταία επιθυμία του.

Η αφήγηση συνεχίζεται σε τρίτο πρόσωπο(από κάποιον άλλο) και πληροφορούμαστε ότι οι φόβοι του ξενιτεμένου επαληθεύτηκαν. Τα ρήματα σε ιστορικό χρόνο παρουσιάζουν την άσχημη κατάσταση του ξενιτεμένου. Χρησιμοποιείται η υπερβολή: ο ξενιτεμένος αναστενάζει και ολόκληρη η γη αναταράζεται από το βαρύ και πένθιμο αυτό αναστεναγμό. Η τελευταία επιθυμία του ξενιτεμένου είναι να είχε λίγο νερό από τον τόπο του και λίγα φρούτα από τον κήπο του: αυτά λειτουργούν ως σύμβολα του τόπου του και του σπιτιού του. Αυτό που εύχεται ο ξενιτεμένος είναι να μπορούσε να βρεθεί στην πατρίδα και το σπίτι του και να νιώσει τη χαρά και τη ζεστασιά των αγαπημένων του προσώπων.

Γλώσσα-Ύφος

Η γλώσσα είναι απλή, λαϊκή, προφορική με κάποιους ιδιωματικούς τύπους που δίνουν ζωντάνια στο ποίημα. (ξιστρώνει, ούλοι). Κυριαρχούν τα ουσιαστικά και τα ρήματα ενώ απουσιάζουν τα επίθετα.

Το ύφος είναι απλό, λιτό, άμεσο, ζωντανό, γρήγορο και σε μερικά σημεία γίνεται πολύ λυρικό.

Στίχοι

Οι στίχοι είναι ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι, ανομοιοκατάληκτοι εκτός από τους δύο τελευταίους (ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία).

Σχήματα λόγου

1.     Πολλές εικόνες.
2.    Προσωποποίηση: η ξενιτιά με γέλασε, περικαλώ σε ξενιτιά,
3.    Υπερβολή: κι η γης αναταράχτη
4.    Επανάληψη: τριάντα, θέλει, ξενιτιά
5.    Παρήχηση: τ, ρ, ντ, (στίχοι 1-2), θ, λ, σ, π, τ, ν (στίχοι 3-6), κ, ρ (στίχος 9), στ, λ, μ (στίχος 12)
6.    Ετυμολογικό σχήμα: μήλα- μηλιά, σταφύλι- ροδοστάφυλο

ΞΕΝΙΤΕΜΕΝΟ ΜΟΥ ΠΟΥΛΙ
Ενότητητα 1η: (Ξενιτεμένο μου πουλί......τι να σου προβοδίσω)
Στο δημοτικό αυτό τραγούδι η γυναικεία μορφή που μένει πίσω βιώνει τα αισθήματα της θλίψης και της στέρησης που της προκαλεί ο ξενιτεμός του αγαπημένου της προσώπου. Η γυναίκα εκφράζει την αδυναμία της να προσφέρει δείγματα αγάπης προς τον αγαπημένο της γιατί η απόσταση απο τη μια και η μεγάλη της θλίψη από την άλλη εμποδίζουν την επικοινωνία. Έτσι δεν μπορεί να βρει τίποτα που θα φτάσει στον αγαπημένο της.Η ενότητα δομείται στα σχήματα της αντίθεσης και της επανάληψης που αποτελούν τυπικά γνωρίσματα των δημοτικών τραγουδιών. Με την αντίθεση και την επανάληψη δίνεται το μέγεθος της λύπης και της απελπισίας της γυναίκας που βλέπει την επιθυμία της για επαφή με τον ξενιτεμένο να προσκρούει σε ανυπέβλητες δυσκολίες.
Ενότητα 2η: (Σηκώνομαι.....δάκρυα χύνω)
Περιγράφεται η συναισθηματική κατάσταση της γυναίκας που μένει πίσω και στερείται όλες τις απλές χαρές της ζωής που η παρουσία του άντρα της θα της πρόσφερε. Η μοναξιά γίνεται αφόρητη για τη νέα γυναίκα και τη βασανίζει. Η λύπη της εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους: δεν μπορεί να κοιμηθεί, κοιτά τις άλλες γυναίκες και τις ζηλεύει καθώς αυτή μένει μόνη της χωρίς παιδί. Ο βουβός πόνος που περιορίζεται στο εσωτερικό ενός σπιτιού δίνει τραγική διάσταση στο κοινωνικό πρόβλημα της αποδημίας.

Γλώσσα-Ύφος

Η γλώσσα είναι απλή, λαϊκή, προφορική με κάποιους ιδιωματικούς τύπους που δίνουν ζωντάνια στο ποίημα. (προβοδίσω, ξερωγιάζεται, ταχταρίζουν). Κυριαρχούν τα ουσιαστικά και τα ρήματα ενώ απουσιάζουν τα επίθετα.

Το ύφος είναι απλό, λιτό, άμεσο, ζωντανό, γρήγορο και σε μερικά σημεία γίνεται πολύ λυρικό και μελαγχολικό.

Στίχοι