Απρόσωπη σύνταξη

Απρόσωπα ή τριτοπρόσωπα ρήματα ονομάζονται όσα βρίσκονται στο γ΄ ενικό πρόσωπο και δε δέχονται ως υποκείμενο πρόσωπο ή πράγμα (απρόσωπη σύνταξη). Από αυτά μερικά απαντούν μόνο ως απρόσωπα, όπως τα χρή, μέλει, ἔξεστι, ενώ τα περισσότερα προέρχονται από προσωπικά ρήματα, ενεργητικά ή παθητικά. Μερικά από τα συνηθέστερα απρόσωπα ρήματα είναι:

ἀγγέλλεται	μέλλει (πρόκειται)
ἀρκεῖ (είναι αρκετό)	νομίζεται
δεῖ (πρέπει)	ὁμολογεῖται
δοκεῖ (φαίνεται καλό, αποφασίζεται)	πρέπει
ἔστι / ἔνεστι / πάρεστι (είναι δυνατόν)	προσήκει (αρμόζει, ταιριάζει)
ἐγχωρεῖ (επιτρέπεται)	συμβαίνει
ἐνδέχεται	συμφέρει
ἔξεστι (είναι δυνατόν, επιτρέπεται)	φαίνεται
λέγεται	χρὴ (πρέπει) κ.ά.

Απρόσωπη σύνταξη έχουν και οι απρόσωπες εκφράσεις· αυτές είναι περιφράσεις που σχηματίζονται:

1. α) Με το ρήμα ἐστὶ και ένα αφηρημένο ουσιαστικό ή το ουδέτερο ενός επιθέτου ή μιας μετοχής:

   ἀγαθόν ἐστι (είναι καλό)	θαυμαστόν ἐστι
   ἄδηλόν ἐστι (δεν είναι φανερό)	καλόν ἐστι
   ἀναγκαῖόν ἐστι	κίνδυνός ἐστι
   ἀνάγκη ἐστὶ	λόγος ἐστὶ (λέγεται, υπάρχει φήμη)
   ἄξιόν ἐστι (αξίζει)	νόμος ἐστὶ
   δεινόν ἐστι (είναι φοβερό, παράλογο)	ῥᾴδιόν ἐστι (είναι εύκολο)
   δέον ἐστὶ (πρέπει)	σαφές ἐστι
   δέος ἐστὶ (υπάρχει φόβος)	φανερόν ἐστι
   δῆλόν ἐστι (είναι φανερό)	φόβος ἐστὶ
   δυνατόν ἐστι	χρήσιμόν ἐστι
   δίκαιόν ἐστι	χαλεπόν ἐστι (είναι δύσκολο)
   εἰκός ἐστι (είναι φυσικό)	χρεών ἐστι (είναι αναγκαίο/μοιραίο) κ.ά.

2. β) Με το ρήμα ἔχει και ένα τροπικό επίρρημα:

   ἀναγκαίως ἔχει (είναι αναγκαίο)	κακῶς ἔχει (είναι κακό)
   ἀρκούντως ἔχει (αρκεί)	καλῶς ἔχει (είναι καλό, σωστό)
   δεινῶς ἔχει (είναι φοβερό)	ὀρθῶς ἔχει (είναι σωστό, ορθό)
   εὖ ἔχει (είναι καλό)	ῥᾳδίως ἔχει (είναι εύκολο) κ.ά.

Το υποκείμενο των απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων

Τα απρόσωπα ρήματα και οι απρόσωπες εκφράσεις έχουν ως υποκείμενο:

1. α) Απαρέμφατο:
   Δεῖ τὸν παῖδα ζῆν κατὰ τὸ πρόσταγμα τοῦ παιδαγωγοῦ.
   Προσήκει μισεῖν καὶ κολάζειν τοὺς προδότας καὶ δωροδόκους.
   Ἀνάγκη ἐστὶ μάχεσθαι.
2. β) Δευτερεύουσα πρόταση, κυρίως ειδική, πλάγια ερωτηματική ή ενδοιαστική:
   Δῆλόν ἐστι ὅτι κέρδους ἕνεκ' ἀδικοῦσιν. [ειδική]
   Ἀγγέλλεται ὅτι βασιλεὺς ἀφίκετο. [ειδική]
   Ἄδηλόν ἐστι εἰ βουλήσονται φίλοι εἶναι. (αν θα θελήσουν) [πλάγια ερωτηματική]
   Δέος ἐστὶ μὴ παρακρουσθῆτε ὑπὸ τούτων. [ενδοιαστική]

Όταν σε μια πρόταση υπάρχει ονομαστική πτώση που έχει θέση υποκειμένου, η σύνταξη του ρήματος είναι προσωπική:
Δοκεῖ τὸ φῶς ἐναντίον εἶναι τῷ σκότει.
Ὁ Νικίας εὐτυχὴς δοκεῖ εἶναι.
Τισσαφέρνης ἐλέγετο τούτων ἄρχειν.

Η δοτική προσωπική κοντά σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις

1. Κοντά σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις τίθεται συνήθως ένας προσδιορισμός σε δοτική πτώση που δηλώνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το ρήμα και ονομάζεται δοτική προσωπική :

Ἔξεστί σοι, ὦ υἱέ, σῶσαι τὸν πατέρα. (είναι δυνατόν σε σένα) 

Ἄδηλον παντὶ ἀνθρώπῳ ὅπῃ τὸ μέλλον ἕξει.
Ἔδοξέ μοι τὴν ἐπιστολὴν πέμπειν.

2. Η δοτική προσωπική, μετατρεπόμενη σε αιτιατική, δίνει το υποκείμενο του απαρεμφάτου που λειτουργεί ως υποκείμενο του απροσώπου ρήματος, π.χ. Χρή ἡμῖν ἐπαινεῖν τούς δικαίους ἂνδρας. Χρή: ρήμα, ἐπαινεῖν: υποκείμενο του ρήματος, τελικό απαρέμφατο, ἡμῖν: δοτική προσωπική και  υποκείμενο του απαρεμφάτου:ἡμᾶς

Στην απρόσωπη σύνταξη έχουμε πάντοτε ετεροπροσωπία , αφού το υποκείμενο του ρήματος δεν γίνεται να είναι ίδιο με το υποκείμενο του απαρεμφάτου.

Πηγή: http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/521/3395,13694/

Άσκηση 
Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσετε τα απρόσωπα ρήματα και τις απρόσωπες εκφράσεις, να βρείτε τη δοτική προσωπική(όπου υπάρχει) και να κάνετε τη σύνταξη των απροσώπων ρημάτων και εκφράσεων.

1.  Ἒδοξε μοι τὴν ἐπιστολήν πέμπειν.
2. Ἒξεστι σοι, σῶσαι τόν πατέρα.
3.  Ἀναγκαῖον ὑμῖν ἐστί πράττειν ταῦτα.
4. Δοκεῖ αὐτοῖς τήν εἰρήνην δέχεσθαι.
5. Προσήκει τοῖς πολίταις πείθεσθαι τοις νόμοις.
6. Ἒδοξεν Ἀθηναίοις τειχίζειν τήν  πόλιν.
7.  Ἄξιόν ἐστίν ἀνθρώποις μεμνῆσθαι τῆς ἀρετῆς. 
8. Χρὴ ὑμῖν ἐπαινεῖν τοὺς δικαίους ἂνδρας.
9. Τοῖς ἰδιώταις ἔξεστι τὰς δαπάνας συντέμνειν.
10. Ἀνάγκη ἐστί ἡμῖν φυλάττειν τήν πόλιν.
11. Προσήκει μισεῖν καί κολάζειν τοὺς προδότας καί δωροδόκους.
12. Δεῖ τὸν παῖδα ζῆν κατά το πρόσταγμα τοῦ παιδαγωγοῦ.
13. Ἂξιον ἐστί ἡμῖν πράττειν τά δέοντα.
14. Ῥάδιον ἐστιν ὑμῖν διαβαίνειν τὸν ποταμόν.
15. Οὐ συμφέρει τοῖς Ἓλλησι πολεμεῖν ἀλλήλοις.