Ζητείται ελπίς, Α.Σαμαράκης 1ο Φύλλο εργασίας

Ζητείται ελπίς, Α.Σαμαράκης

1^ο Φύλλο εργασίας

           Διαβάστε για τη ζωή και το έργο του Α. Σαμαράκη

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1919 και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε από το 1935 ως υπάλληλος του υπουργείου εργασίας αλλά εγκατέλειψε τη θέση του μετά την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά και επανήλθε σ' αυτήν το 1945. Εργάστηκε σ' αυτή τη θέση μέχρι το 1963, όταν πια παραιτήθηκε οριστικά. Το 1963 παντρεύτηκε την Ελένη Κουρεμπανά, σύντροφο για όλη την υπόλοιπη  ζωή του. Στην κατοχή συμμετείχε στην αντίσταση. Το 1944 συνελήφθη από τους Ναζί και καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά κατάφερε ν' αποδράσει.

Η πρώτη του ουσιαστική εμφάνιση στο λογοτεχνικό χώρο  έγινε με τη συλλογή  διηγημάτων "Ζητείται ελπίς" το 1954. Ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά των πεζογράφων. Οι συγγραφείς αυτής της γενιάς αντλούν το υλικό τους από τις οδυνηρές και τραυματικές εμπειρίες του πολέμου, της Κατοχής, της Αντίστασης και στη συνέχεια από τα μεταμφυλιακά χρόνια.Το έργο του Α.Σαμαράκη παρουσιάζει την αγωνία του για το παρόν και το μέλλον της σύγχρονης κοινωνίας και θίγει τα θέματα της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της αξιοπρέπειας, της δικαιοσύνης, των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Ο Σαμαράκης επιλέγει τα θέματα του από τον καθημερινό κοινωνικό περίγυρο και τα παρουσιάζει με ανθρωπιστική διάθεση. Την επιτυχία του την οφείλει στην παγκοσμιότητα των ηρώων του οι οποίοι βασανίζονται και συνθλίβονται πολλές φορές από την αδιαφορία του κράτους. Στα έργα του χρησιμοποιεί την απλή γλώσσα και το απλό ύφος, κάτι που αγαπήθηκε πολύ από τους αναγνώστες του.

Είναι ένας πολυμεταφρασμένος έλληνας πεζογράφος αφού τα έργα του έχουν μεταφρασρεί σε πάνω από 30 γλώσσες και απέσπασε πολλές διακρίσεις.
Έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη για τα παιδιά και για 20 χρόνια προσέφερε μεγάλη βοήθεια στη Unicef. Υπήρξε επίσης ο εμπνευστής και πρόεδρος του θεσμού "Η Βουλή των εφήβων".
 Το 1959 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα του "Σήμα Κινδύνου", το 1961 η συλλογή διηγημάτων "Αρνούμαι" και το μυθιστόρημα "Το Λάθος" (1965). Άλλα έργα του είναι: οι συλλογές διηγημάτων "Το Διαβατήριο" (1973), "Η Κόντρα" (1992), η "Αυτοβιογραφία 1919-" (1996) και το μυθιστόρημα "Εν Ονόματι" (1998).

Πέθανε στην Πύλο το 2003 και το σώμα του δωρήθηκε για έρευνες των φοιτητών της Ιατρικής.

Πηγή: http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=359

Η έκδοση της συλλογής διηγημάτων «Ζητείται ελπίς»

Το ’53 είχα διάφορες σκέψεις, αμφιβολίες, ερωτηματικά, προβληματισμούς, ιδέες που δεν μπορούσαν να γίνουν ποιήματα. Έτσι έγραψα μια πρώτη σειρά διηγημάτων που τα συγκέντρωσα στο πρώτο μου βιβλίο «Ζητείται ελπίς». 

Το τύπωσα μόνος μου με χίλια βάσανα, με τα δικά μου βέβαια έξοδα, με υπερωρίες και ξενύχτια. Τύπωσα 50 αντίτυπα και γυρνούσα από βιβλιοπωλείο σε βιβλιοπωλείο, όχι για να το αγοράσουν. Δωρεάν τους το έδινα, να το βάλουν στην αποθήκη τους. Πλήρης αδιαφορία. Ήμουν ένας άγνωστος, φτωχοντυμένος δημόσιος υπάλληλος της δεκάρας.
Φτάνω στο Σύνταγμα και κάθομαι σ’ ένα καφενεδάκι. Δίπλα μου εργάτες, άνθρωποι της δουλειάς και του πόνου. Μ’ έπιασαν λυγμοί. Έκλαιγα σα μικρό παιδί. Με κοιτούσαν με αγάπη και ενδιαφέρον, όπως οι απλοί άνθρωποι του λαού ξέρουν και όχι βέβαια οι διανοούμενοι, οι πολυπράγμονες. Τότε, χωρίς να μπορώ να εξηγήσω πώς, πήρα το αντίτυπο του βιβλίου και το αφιέρωσα στον εαυτό μου «Στον Αντώνη. Κουράγιο. Αντώνης» και έβαλα τη χρονολογία.  [Από συνέντευξη του Α. Σαμαράκη το 1990]

Πηγή: https://taenoikwkaiendimw.blogspot.gr/2014/03/blog-post_29.html

Συνέντευξη με τον Αντώνη Σαμαράκη, Του Βασίλη Λεβαντίδη

Και οι νέοι; κι ο έρωτας; 

Θα λέγατε κάτι σε έναν νέο - κοιτώντας τον στα μάτια - έναν νέο που κάνει δειλά – δειλά, τα πρώτα του βήματα στη ζωή;

Ναι, ναι στα μάτια όσο μπορώ γιατί δεν έχουμε δικαίωμα να κοιτάμε στα μάτια τα παιδιά σήμερα, είμαστε ένοχοι. Είμαστε ένοχοι, εμείς οι μεγάλοι, στα χρόνια και στα αξιώματα. Και μπροστά στα μάτια ενός παιδιού πρέπει να σκύβουμε με συντριβή το κεφάλι. Αν μπορούσα κάπως να το κοιτάξω θα του έλεγα, σε παρακαλώ  να αγωνιστείς, γιατί τίποτα δεν γίνεται χωρίς αγώνα, να μείνεις έτσι όπως είσαι σήμερα, στα φυσικά σου χρώματα αυθόρμητος, ειλικρινής χωρίς υποκρισίες σε όλους  τους τομείς, να είσαι πάντα ο εαυτός σου. Κι εγώ κάνω τη διάκριση μεταξύ της θαυμάσιας νέας  γενιάς που έχουμε σήμερα και εμάς. Εμείς οι μεγάλοι κάνουμε αυστηρά κριτική άδικη και  βλακώδη και γελοία. Διότι εμείς λέμε "η νεολαία σήμερα"Ποια νεολαία σήμερα; Η νεολαία είναι θαυμάσια, εμείς δεν είμαστε άξιοι της νεολαίας.

Σήμερα οι σχέσεις των δύο φύλων είναι  ειλικρινείς, απλές. Εγώ είδα στην Καλαμαριά προχθές, το βλέπω και στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις τη νύχτα μέσα... ένα αγόρι και ένα κορίτσι αγκαλιασμένα. Η εικόνα της ομορφιάς, της αλήθειας και της ζωής. Και παίρνω κουράγιο, αισιοδοξία, όπως παίρνω κουράγιο από τα φορτηγά που γράφουν πίσω «Έχει  ο Θεός». Εντάξει, έχει ο Θεός αλλά ως πότε θα έχει; Μήπως απελπίστηκε και αυτός;
Θα του έλεγα λοιπόν κι αυτό: «Να μείνεις όπως είσαι παιδί μου, να αγωνιστείς να μείνεις όπως είσαι»! 

Πηγή: https://taenoikwkaiendimw.blogspot.gr/2014/03/blog-post_29.html

Κριτική για το Ζητείται ελπίς, Παράσχος Κλέων, Εφημερίδα Καθημερινή, 25/8/1954, Αθήνα

«Διαβάζοντας μ' ευχαρίστηση, ξυπνώντας και βαθύτερες απηχήσεις στην ψυχή και στο πνεύμα, τα δώδεκα σύντομα διηγήματα, πρώτα που δημοσιεύει, και στα οποία έδωσε, και που θα μπορούσαν όλα σχεδόν να έχουν τον τίτλο του τελευταίου διηγήματος Ζητείται ελπίς... Η έως τώρα πείρα του κ . Σαμαράκη τον έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα, το απαρασάλευτο, θα 'λεγες, ότι ουσία της ζωής είναι η τραγωδία. Και την πείρα του αυτή την υποβάλλει έμμεσα, διηγούμενος απλά και λιτά... Στο τραγικό αυτό όραμά του βάζει πού και πού και πινελιές ειρωνείας και. σάτιρας ο κ. Σαμαράκης, ειρωνείας πικρής που υπογραμμίζει την τραγική νότα... Έχει τόση δραματική σύσταση καμιά φορά η ειρωνεία του κ. Σαμαράκη και είναι τόσο πυκνά συνυφασμένη με την τραγική του αίσθηση της ζωής, ώστε δεν την ξεχωρίζεις — το δράμα, οξύ και κυριαρχικό, τη σκεπάζει... Υπάρχει ένας τρόπος εκφραστικός, που δε φιλοδοξεί τίποτε περισσότερο από το να αφηγηθεί γεγονότα και να μεταδώσει αισθήματα, και μια χάρη αφηγηματική. Ξυπνούν το ενδιαφέρον μας και διαβάζουμε μ' ευχαρίστηση αυτά που μας διηγείται ο κ. Σαμαράκης. Γιατί έχει, έμφυτη ή επίκτητη, μια τέχνη αφηγηματική, αλλ' ίσως και γιατί στη φωνή του ξανοίγουμε μια συμπόνια αληθινή για τη δυστυχία του ανθρώπου.»

Κριτική για το Ζητείται ελπίς, Παπανούτσος Ευάγγελος, Εφημερίδα Το Βήμα, 30/9/1954, Αθήνα

«Χρέος μου θεωρώ να επιστήσω την προσοχή και του αναγνωστικού κοινού, αλλά κυρίως εκείνων που από την κριτική σκοπιά τους υπεύθυνα παρακολουθούν την κίνηση των Γραμμάτων μας, σ' ένα φτωχικά τυπωμένο μικρό βιβλίο που εκυκλοφόρησε τώρα τελευταία και περιέχει δώδεκα σύντομα διηγήματα του κ. Αντώνη Σαμαράκη. Τίτλος Ζητείται ελπίς... Εδώ έχουμε έναν άνθρωπο (νέον άνθρωπο μάλιστα, που πρώτη φορά εμφανίζεται στα Γράμματά μας με μιαν έκδοση πεζών κειμένων) που πραγματικά έχει κάτι να πει και που ξέρει πώς να το πει αυτό το κάτι, χωρίς φλυαρία, χωρίς περιττές διακοσμήσεις, αλλά με λίγα και κοφτά λόγια (τι θαυμαστή που είναι η τέχνη της βραχυλογίας!), παραστατικά, δραματικά...
Ο κόσμος του, ο ψυχικός του κόσμος είναι που κερδίζει τον αναγνώστη και εγγράφεται βαθιά στη συγκίνησή μας. Είναι ένας κόσμος ταραγμένος από τις δεινές αντινομίες του καιρού μας, βασανισμένος, αμήχανος· αλλά γεμάτος ευγένεια και τρυφερότητα, και διαποτισμένος από κείνη την ήμερη, την αγιασμένη ανθρωπιά που και μέσα στην έσχατη απόγνωσή της αγαπά και σέβεται τον άνθρωπο, αποστρέφεται και μισεί την προστυχιά, την υποκρισία και το ψεύδος.

Πηγή: http://www.potheg.gr/WriterDetails.aspx?id=7711258&lan=1

Δραστηριότητες

1.     Αξιοποιήστε τα στοιχεία που σας δίνονται και γράψτε το αυτοβιογραφικό σημείωμα του Α. Σαμαράκη. Για την αυτοβιογραφία διαβάστε:

Με τον όρο «αυτοβιογραφία» χαρακτηρίζουμε συνήθως ένα συνεχές αφηγηματικό κείμενο, στο οποίο ένας άνθρωπος γράφει ο ίδιος την ιστορία της ζωής του (ή ενός μέρους της). Η αυτοβιογραφία πρέπει να διακρίνεται απ΄ τα «απομνημονεύματα», όπου πάνω απ΄ όλα δίνεται έμφαση στη συμμετοχή του συγγραφικού υποκειμένου σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα της εποχής του (π.χ. τα απομνημονεύματα των πολεμιστών του 1821, εκτός του ότι δεν είναι πάντα γραμμένα από τους ίδιους, δεν αναφέρονται τόσο στη ζωή των ηρώων αυτών όσο στη συμμετοχή τους στον Αγώνα για την ανεξαρτησία).

Επίσης με την αυτοβιογραφία συγγενεύει και το «ημερολόγιο», με τη διαφορά ότι το τελευταίο είναι ένα κείμενο χωρίς ιδιαίτερη συνοχή, που συνήθως γράφεται με μικρή ή μηδαμινή χρονική απόσταση από τα συμβάντα που καταγράφει. Η αυτοβιογραφία, αντίθετα, στις περισσότερες περιπτώσεις γράφεται σε χρόνο αρκετά μεταγενέστερο από τα όσα εξιστορεί και σ΄ αυτό οφείλει τουλάχιστον ένα μέρος της λογοτεχνικότητάς της.

Πηγή: http://www.ekebi.gr/Fakeloi/makrygiannis/autobio.htm

Αυτοβιογραφικό σημείωμα Κ.Καβάφη

«Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλ' εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια, σ' ένα σπίτι της οδού Σερίφ. Μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επεσκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά δια μικρόν χρονικό διάστημα. Διέμεινα και στην Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολι. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια πού δεν επήγα. Ή τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το Υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά, και ολίγα Ιταλικά».

Πηγή: http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/biography.html?cnd_id=9

2.     Διαβάστε το διήγημα «Ζητείται ελπίς», αξιοποιήστε τα στοιχεία που σας δίνονται και γράψτε το δικό σας κριτικό σημείωμα για το διήγημα.