Ρομαντισμός

Σημειώσεις για τον ρομαντισμό

Από το βιβλίο του Isaiah Berlin, Οι ρίζες του ρομαντισμού,Scripta, Aθήνα, 2002: 

1.  Ορισμοί του ρομαντισμού: Stendhal: ο ρομαντισμός είναι το μοντέρνο και το ενδιαφέρον ενώ ο κλασικισμός είναι το παρωχημένο και το ανιαρό. Goethe: ο ρομαντισμός είναι αδυναμία, ευπάθεια, η πολεμική ιαχή μιας σχολής έξαλλων ποιητών και καθολικών αντιδραστικών ενώ ο κλασικισμός είναι δυνατός, φρέσκος, χαρούμενος, υγιής. Nietzsche: ο ρομαντισμός είναι η θεραπεία της αρρώστιας.Heine: το παθανθές που φύτρωσε από το αίμα του Χριστού , το ξύπνημα της ποίησης του υπνοβάμονος Μεσαίωνα, "ονειρικοί οβελίσκοι" που σε κοιτάζουν με τα βαθιά, πονεμένα μάτια χαμογελαστών φασμάτων.Μαρξιστές: μία απόδραση από τα δεινά της Βιομηχανικής επανάστασης. Schlegel: ένας τρομερός και ανεκπλήρωτος πόθος του ανθρώπου να εκτιναχθεί στο άπειρο, μία διακαής επιθυμία να σπάσει τα ασφυκτικά δεσμά της ατομικότητας.Chateaubriand: ο ρομαντισμός είναι η μυστική και ανέκφραστη απόλαυση της ψυχής που παίζει με τον εαυτό της.
2. Προσπάθεια ορισμού του ρομαντισμού: πρωτόγνωρο, ανεπιτήδευτο,ο συναρπαστικός τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη ζωή ο φυσικός άνθρωπος, η συνύπαρξη με τη φυσική τάξη, το απράξενο, το εξωτικό, το μυστηριώδες, τα μαγεμένα  κάστρα, τα αερικά, το παράλογο, το άφατο. Είναι το οικείο, η χαρά, οι ήχοι και οι εικόνες των ανθρώπων της υπαίθρου, η πρόσχαρη σοφία των παιδιών της γης. Είναι το αρχαίο, το ιστορικό, οι αρχαίες ρίζες, το ασύλληπτο, το αστάθμητο. Είναι η επιδίωξη του νεωτερισμού, της επαναστατικής αλλαγής, το ενδιαφέρον για το φευγαλέο παρόν, η απόρριψη της παρωχημένης κια μελλοντικής γνώσης, η χαρά για τη στιγμή που περνά, η αίσθηση του άχρονου. Είναι η νοσταλγία, όνειρα , μελαγχολία, η περιπλάνηση σε μέρη μακρινά. Είναι η απεραντοσύνη του γαλανού ουρανού, ενέργεια, δύναμη, βούληση, ζωή. Είναι ενότητα κια πολλαπλότητα.

Από το βιβλίο του M. Travers, Εισαγωγή στη Νεότερη Ευρωπαϊκή λογοτεχνία, Βιβλιόραμα,2005

1. Ο ρομαντισμός πρόκρινε τον αυθορμητισμό έναντι της περίσκεψης, τη φαντασία έναντι του ορθού λόγου, τη βαθύτερη ουσία έναντι της μορφής, την αυθεντικότητα έναντι της σύμβασης και την ενέργεια έναντι της αδράνειας.
2. Οι ρομαντικοί  τόνιζαν την απελευθερωτική δύναμη του συναισθήματος και της άδολης εσωτερικότητας, επέμεναν σε ένα νέο νόημα της ποιητικής αποστολής, περιβάλλοντας τον καλλιτέχνη με ένα σχεδόν μυστικιστικό κύρος και θεωρώντας οτι η προσωπική ενόραση αποτελούσε από μόνη της ικανή εγγύηση καλλιτεχνικής αρτιότητας. Οι ρομαντικοί συνέκλιναν στην απόρριψη των κανόνων της ευπρέπειας και του συντηρητισμού των μορφών, όπως αυτοί είχαν διαμορφωθεία από τους νεοκλασικιστές.
3. Οι περισσότεροι ρομαντικοί αντιμετώπιζαν τον εμπειρικό κόσμο απλώς ως την αφετηρία για μία επαναστατική διαδικασία δημιουργικού μετασχηματισμού. Ο όρος που αποκτούσε ολοένα και ευρύτερη χρήση ήταν η "Φαντασία".
4. Οι ρομαντικοί επικαλέστηκαν μία ποιητική διδικασία που είναι ανορθλογική και ανεξήγητη, καθώς πρόκειται για το προϊόν της αδιαμεσολάβητης εκφραστικότητας.