Σύνδεση προτάσεων

 Σύνδεση προτάσεων

Οι προτάσεις ως προς τη σχέση τους με άλλες προτάσεις διακρίνονται σε κύριες (ή ανεξάρτητες) και δευτερεύουσες (ή εξαρτημένες). Όταν στον λόγο χρησιμοποιούνται περισσότερες από μία προτάσεις, αυτές μπορούν:

α) Είτε να μη συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους (ασύνδετο σχήμα), π.χ. Οι απόφοιτοι του σχολείου μας ήρθαν προχθές στο σχολείο, επισκέφθηκαν τους χώρους του, μίλησαν με τους καθηγητές τους, συγκινήθηκαν.

β) Είτε να συνδέονται με συνδέσμους, π.χ. Οι καθηγητές της Β΄ τάξης έχουν πολλές απαιτήσεις από τους μαθητές και βάζουν μικρούς βαθμούς. Έφυγε ξαφνικά, γιατί θύμωσε.

Σ' αυτήν την περίπτωση η σύνδεση είναι δύο ειδών: η παρατακτική, που γίνεται με παρατακτικούς συνδέσμους, και η υποτακτική, που γίνεται με υποτακτικούς συνδέσμους.

 Η παρατακτική σύνδεση γίνεται:

1.  Με τους συμπλεκτικούς συνδέσμους και (κι), ούτε, μήτε
2.  Με τους αντιθετικούς συνδέσμους αλλά, μα, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, μολονότι, αν και, μόνο (που)
3.  Με τους διαχωριστικούς συνδέσμους ή, είτε
4.  Με τους συμπερασματικούς συνδέσμους λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως

 Η υποτακτική σύνδεση των προτάσεων γίνεται με τους υποτακτικούς συνδέσμους (ειδικοί, χρονικοί, αιτιολογικοί, υποθετικοί, τελικοί, αποτελεσματικοί, ενδοιαστικοί ή διστακτικοί, εναντιωματικοί/παραχωρητικοί, συγκριτικός, βουλητικός), με αναφορικές και ερωτηματικές αντωνυμίες, καθώς και αναφορικά και ερωτηματικά επιρρήματα.

Πηγή εικόνων:  http://sainia.gr/2012-09-10-14-03-25/2012-02-20-18-01-06/2012-02-20-17-45-13/grammatiki/565-syndesi-protaseon

 Υποτακτικοί σύνδεσμοι :
α) Ειδικοί: ότι, πως, που.
β) Χρονικοί: όταν, σαν, ενώ, καθώς, κάθε που, αφού, αφότου, πριν (να), μόλις, προτού, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, εφόσον, άμα, εκεί που (= μόλις), ευθύς ως.
γ) Αιτιολογικοί: επειδή, αφού, καθώς, διότι, μια και, μια που.
δ) Υποθετικοί: αν, εάν, (άμα, σαν).
ε) Τελικοί: να, για να.
στ) Αποτελεσματικοί: ώστε, ώστε να, έτσι που, που, (για να).
ζ) Διστακτικοί ή ενδοιαστικοί: μη(ν), μήπως.
η) Εναντιωματικοί / παραχωρητικοί: αν και, μολονότι, μόλο που, παρ’ όλο που, και που, και ας, και αν, και αν ακόμη, ακόμη και αν, έστω και αν, παρ’ ότι, ενώ, και που, και ας.

Πηγή:  http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A112/621/4007,17985/ 

Άσκηση
Στις παρακάτω περιόδους να χωρίσετε προτάσεις,  να βρείτε  το είδος της σύνταξης και να εντοπίσετε τους συνδέσμους:

1. Είχε πάντα την  ίδια αγωνία, μήπως δεν προλάβει το αεροπλάνο.
2.  Ο Πέτρος έκοψε θριαμβευτικά την κορδέλα, την τράβηξε μαζί του με το ένα χέρι, την έσυρε πίσω του.
3.  Νιώθω πόσο πολύ θέλεις να πετύχεις στη σχολή της προτίμησης σου.
4. Χάρηκα πολύ, επειδή έμαθα πως είσαι καλά.
5. Στον χώρο της συνειδητοποιούσαν οι Έλληνες την πνευματική τους ενότητα πάνω από τις επιμέρους διαφορές που τους χώριζαν.
6. Όσο διαρκούσε η ιερή εκεχειρία, οι Έλληνες παραμέριζαν τις διαμάχες τους και επιδίδονταν σε ειρηνικά έργα.
7.  Ήθελε να ήταν συντονιστής της συζήτησης, για να του έδινε τον λόγο.
8.  Είναι απλός στρατιώτης και κάνει ό,τι του πουν.
9.  Τον υποχρέωσε όχι μόνο να διαβάζει τα κείμενα που έπαιρνε αλλά και να απαντά σε όλες τις επιστολές.
10.  Αν θέλεις να είσαι υγιής, μην κάνεις καταχρήσεις.
11.  Θα επιμένει καθημερινά στις απόψεις του, έως ότου πεισθούν όλοι.
12.  Όποτε διαβάσει Φυσική, νιώθει συνεπαρμένος, αν και πρόκειται για ένα δύσκολο μάθημα.
13. Εκείνη τη στιγμή ο γυμναστής πυροβόλησε στον αέρα, ο κόσμος αλάλαζε, οι αθλητές ξεχύθηκαν μπροστά.
14.  Οι αθλητές δεν πληρώνονται, αγωνίζονται για το στεφάνι.
15.  Όποιος δε θέλει να ζυμώσει δέκα μέρες κοσκινίζει.
16.  Ο Ανδρέας έχει πάντα την ίδια απορία, αν η παιδαγωγική είναι επιστήμη ή όχι.
17.  Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Γυμνασίου είτε θα είναι στο σχολείο είτε θα διαβάζουν.
18.  Προχθές στο σχολείο μας βγήκε μια φήμη, ότι θα μας επισκεφθεί ο υπουργός.
19.  Του δόθηκαν τόσες λίγες ευκαιρίες, ώστε να μην μπορεί να κάνει τίποτα.
20.  Όλα τα έκανε όπως μας υποσχέθηκε άρα είναι αξιόπιστος άνθρωπος.