Ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου 1940

 Γ.Θεοτοκάς

Το κείμενο αποτελεί μια αυθεντική περιγραφή-μαρτυρία γύρω από το πώς δέχτηκε ο αθηναϊκός λαός την είδηση της κήρυξης του ελληνοϊταλικού πολέμου. Ο Θεοτοκάς, ως αυτόπτης μάρτυρας και δρων πρόσωπο, καταγράφει στο προσωπικό του ημερολόγιο τα προσωπικά του συναισθήματα και τις σκέψεις που του γεννήθηκαν με αφορμή τις εκδηλώσεις των ανθρώπων.

Θεματικά κέντρα

• Η εθνική ομοψυχία και ομόνοια και η συμβολή τους στην επιτυχή έκβαση εθνικών υποθέσεων.
• Οι διαφορετικές αντιδράσεις των ανθρώπων απέναντι στο γεγονός του πολέμου.
• Πόλεμος και καθημερινή ζωή των ανθρώπων.

Ημερολόγιο

Είναι ένα κειμενικό είδος στο οποίο ένα άτομο καταγράφει τα πιο σημαντικά 

γεγονότα της προσωπικής του ζωής καθώς και της δημόσιας ζωής της εποχής του. 

Το ημερολόγιο είναι κείμενο με προσωπικό χαρακτήρα και δε γράφεται για να δημοσιευτεί

ή για να διαβαστεί από άλλους εκτός από τον ίδιο το συγγραφέα.

Χαρακτηριστικά ημερολογίου

1. Δήλωση τόπου και χρόνου και η χρονολογική παράθεση των γεγονότων.
2. Μεσολαβεί ελάχιστος χρόνος ανάμεσα στο χρόνο των γεγονότων και στην καταγραφή τους.
3. Λόγος επιγραμματικός,  ελλειπτικός και πολλές φορές συνθηματικός.
4. Γραφή συνειρμική και  αποσπασματική. 
5. Οι σκέψεις και οι ιδέες οργανώνονται και αναπτύσσονται με ελεύθερο τρόπο.
6. Περιέχει σχόλια, παρατηρήσεις, κρίσεις και σκέψεις και μια υποκειμενική καταγραφή όλων των θεμάτων που απασχολούν το άτομο που γράφει το ημερολόγιο.
7. Καταγραφή σκέψεων σε α πρόσωπο.
8. Το ύφος είναι προσωπικό, φυσικό, στοχαστικό και εξομολογητικό.
9. Συνήθως είναι ένα είδος γραπτού εσωτερικού μονολόγου όμως μπορεί να απευθύνεται και σε ένα τρίτο φανταστικό πρόσωπο.

Συναισθήματα

Αφηγητής: Στην αρχή αισθάνεται ανακούφιση που η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο, 

στη συνέχεια απάθεια καθώς διαβάζει τις εφημερίδες, δεν φοβάται αλλά δεν συμμετέχει στον 

ενθουσιασμό των γύρω του. Αργότερα όμως, όταν κατεβαίνει στο κέντρο της Αθήνας, αλλάζει 

διάθεση, συγκινείται και συμμετέχει στη χαρά και στην έξαψη του πλήθους.

Η γυναίκα-πρόσφυγας: έζησε την καταστροφή της Σμύρνης και φοβάται με τη σκέψη ενός 

νέου πολέμου.

Γυναίκες: βλέπουν τους στρατιώτες που ετοιμάζονται για πόλεμο, αγωνιούν για τα παιδιά 

τους και δεν μπορούν να συμμεριστούν τον ενθουσιασμό των στρατιωτών.

Παράλληλο κείμενο

Να εντοπίσετε ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στο απόσπασμα του Γ. Θεοτοκά και το 

κείμενο του 'Αγγ. Τερζάκη που ακολουθεί:

Άγγελος Τερζάκης, Ελληνική Εποποιία (1940-1941), Αθήνα 1964, σ. 39-40:

Έξω ξημέρωνε η 28η Οκτωβρίου

Ένας άνεμος καινούργιος, ανυποψίαστος, άρχιζε να φυσάει πάνω στην Αθήνα.

Ήταν η ώρα 6 όταν οι σειρήνες της αντιαεροπορικής άμυνας ξύπνησαν την πολιτεία. 

Ο ουρανός ήταν πεντακάθαρος, λεύκαζε ο όρθρος, μύριζε δροσιά. Στους δρόμους, 

τους έρημους ακόμα, κράτησαν μερικά παραθυρόφυλλα, κάποιες μπαλκονόπορτες. 

Οι άνθρωποι ξυπνούσαν ξαφνιασμένοι, ρωτούσαν τους πρώτους διαβάτες. 

Ένα βουητό ανέβαινε λίγο-λίγο από γύρω, από μακριά, τα πρώτα ομαδικά βήματα 

πάφλασαν στην άσφαλτο. Μάτια υψώνονταν στον ουρανό, έψαχναν. Όμως σ’ όλη αυτή 

την κίνηση που άρχιζε και πύκνωνε σε μικρές συντροφιές, σε ομάδες που ξεκινούσαν για τα

 κέντρα, δεν ξεχώριζες ταραχή ή αγωνία. Μια διάθεση ευφορίας, κέφι ανάλαφρο, αλλόκοτο, 

ξεσήκωνε τις ψυχές, πρωινό αγέρι που κολπώνει το πανί. Στα μάτια των ανθρώπων που 

αντικρίζονταν έφεγγε ένα χαρούμενο ξάφνιασμα, σάμπως όλος αυτός ο κόσμος, 

ο ίσαμε χτες βουτηγμένος στην καθημερινότητα και στη βιοπάλη, να μάθαινε ξαφνικά 

πως έχει μέσα του κρυμμένα νιάτα.