Κροίσος και Σόλων

Ανάπαυλα από το σχολικό εγχειρίδιο της αχαίας ελληνικής γλώσσας  Γ Γυμνασίου και επιλογή ενός κειμένου από το ανθολόγιο του Γ. Ζούκη με μικρές αλλαγές ώστε με βάση αυτό το κείμενο να διδάξουμε τα γραμματικά φαινόμενα της ενότητας 6.

Γεωργίου Ν. Ζούκη, ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης from Georgia Dimitropoulou

Κροῖσος καὶ Σόλων.

Κροῖσος ὁ Λυδῶν¹ βασιλεὺς πλουσιώτατος καὶ κράτιστος

ἐνομίζετο εἶναι. Ἧκε δέ ποτε εἰς Σάρδεις Σόλων ὁ Αθηναῖος.

Τοῦτον ὁ βασιλεὺς προθυμότατα καὶ λαμπρότατα ἐξένισεν²,

ἐκέλευσε δὲ τοὺς θεράποντας τὸν ξένον περιάγειν κατὰ τοὺς

μεγίστους θησαυρούς. ῎Επειτα δὲ εἶπεν αὐτῷ· « ῏Ω ξένε

Ἀθηναῖε, σὺ μάλιστα προέχεις³ σοφίᾳ πάντων Ἀθηναίων.

Σωφρονέστερον καὶ δικαιότερον παντὸς ἄλλου κρίνεις.

Βούλομαι ἀκούειν σου, εἰ νομίζεις ἄλλον εὐδαιμονέστατον».

Σόλων δ’ οὐ τὰ ἡδίω, ἀλλὰ τὰ ἀληθέστερα προκρίνων

ἀποκρίνεται. «Οὐκ ἀεὶ οἱ τύραννοι εὐδαίμονές εἰσιν· οὗτοι

γὰρ τῶν μεγίστων μὲν ἀγαθῶν ἐλάχιστα μετέχουσι, τῶν

μεγίστων δὲ κακῶν πλεῖστον μεταλαμβάνουσιν. ᾽Εγὼ πλέον

σοῦ μακαρίζω τοὺς παῖδας τῆς Ἀργείας ἱερείας Κλέοβιν καὶ

Βίτωνα. Οὗτοι πάντων τῶν Ἀργείων ἐρρωμενέστατοι ἦσαν

καὶ ἐν τοῖς ἀγῶσιν οὐδενὸς χείρους, ἆθλα δὲ πλεῖστα καὶ

λαμπρότατα ἐλάμβανον. Διὸ καὶ εὐνούστατοι⁴ αὐτοῖς οἱ

θεοὶ ἦσαν· οὔσης γὰρ ἑορτῆς τῆ Ἥρα, ἐπεὶ οἱ βόες ἐκ τοῦ

ἀγροῦ οὐ παρῆσαν, οἱ νεανίαι ἐλαύνοντες τὴν ἱερὰν ἅμαξαν

μετὰ τῆς μητρὸς εἰς τὸ ἱερὸν κομίζουσιν θᾶττον τῶν βοῶν.

Διὸ καὶ ἀρίστη ἡ τελευτὴ τοῦ βίου ἦν αὐτοῖς· δῶρον γὰρ

μέγιστον καὶ ἥδιστον πέμπουσιν οἱ θεοὶ θάνατον· μετὰ γὰρ

τὴν ἑορτὴν νήδυμος⁵ ὕπνος κατέλαβε αὐτούς ».

Κροῖσος δὲ λέγει τὸ δεύτερον. « ᾽Εγὼ οὔκ εἰμι τῶν ἄλλων;»

 Σόλων δ’ ἀποκρίνεται· « Οὐχ ἦττον⁶ τούτων μακαρίζω

Τέλλον τὸν Ἀθηναῖον. Τούτῳ παῖδες ἦσαν βέλτιστοι καὶ

τελευτὴ τοῦ βίου ἦν αὐτῷ καλλίστη· στρατεύσας γὰρ ἐπὶ

Μεγαρέας κάλλιστα ἀπέθανε. Οἱ δ’ Ἀθηναῖοι δημοσίᾳ

θάπτουσι τοῦτον καὶ οὐδένα ἐν μείζονι τιμῆ εἶχον ».

᾽Επὶ τούτῳ τῷ λόγῳ χαλεπώτερον εἷχεν⁷ ὁ βασιλεὺς ἢ

πρότερον. Διὸ λέγει· « ῏Ω ξένε Ἀθηναῖε, ἐγὼ δ’ οὐδενός εἰμι

κρείττων, οὐδ’ εὐδαιμονέστερος; » Ὁ δὲ Σόλων λέγει· « ῏Ω

βασιλεῦ, πλοῦτον μὲν ἔχεις πλείω καὶ δύναμιν μείζω τῶν

ἄλλων ἀνθρώπων, πλεῖσται δ’ ὅμως τύχαι τῷ ἀνθρώπῳ

γίγνονται μέχρι τῆς τελευτῆς. Ὁ θάνατος δὲ μόνον ἐλέγχει

ταύτας ἀκριβέστερον παντὸς ἄλλου. ᾽Εὰν μέχρι τέλους τοῦ

βίου εὐδαιμονέστατος διάγῃς, τότε καὶ σὲ λέξω εὐδαίμονα.

1. Λυδοί, κάτοικοι τῆς Λυδίας, χώρας τῆς Μ. Ἀσίας, τῆς

ὁποίας πρωτεύουσα αἰ Σάρδεις.- 2. φιλοξενῶ.- 3. ὑπερέχω.- 4. εὐμενής,

- 5. βαθύς. - 6. ὀλιγώτερον. - 7. χαλεπῶς ἔχω = στενοχωροῦμαι.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Αφού σημειώσετε τα χαρακτηριστικά καθενός από αυτούς που αναφέρει ο Σόλων ως παραδείγματα ευτυχισμένων ανθρώπων και τα χαρακτηριστικά του Κροίσου, να γράψετε πώς αντιλαμβάνεται ο Αθηναίος σοφός την ευτυχία και πώς ο Κροίσος.
2. Από όσα αναφέρει ο Σόλων για τον Κλέοβη και τον Βίτωνα φαίνεται ότι για τους αρχαίους Έλληνες σημασία δεν είχε τόσο η διάρκεια της ζωής όσο το «περιεχόμενό» της, η ποιότητά της και ο τρόπος του θανάτου. Έτσι μπορούμε να αντιληφθούμε την απόφαση του Αχιλλέα να εκδικηθεί τον θάνατο του Πατρόκλου, κι ας πεθάνει, την απόφαση του Σωκράτη να μην δραπετεύσει, και το ρητό «ὃν ἀγαπᾷ θεός, θνῄσκει νέος». Να συζητήσετε στην τάξη την αντίληψη αυτή σε σχέση με τις απόψεις των δύο συνομιλητών. Να συσχετίσετε την «ευτυχία» με το σύγχρονο όρο «ποιότητα ζωής».

3. Αν καθένας από τους δύο συνομιλητές, Σόλωνα και Κροίσο, αντιπροσωπεύει έναν κόσμο, την Ελλάδα/ Ευρώπη και την Ασία αντίστοιχα, ποια είναι η διαφορά των δύο κόσμων, όσον αφορά τις αντιλήψεις για την ανθρώπινη ευδαιμονία;
4. Να συγκρίνετε τις αντιλήψεις του Ομήρου για τον άνθρωπο και τους θεούς, την ευτυχία και τη δυστυχία – όπως διατυπώνονται από τον Αχιλλέα στο χωρίο από την Ιλιάδα που σας δίνεται («Παράλληλο κείμενο») – με τις αντιλήψεις του Ηροδότου στην ενότητα που διδαχτήκατε.

Παράλληλο κείμενο

Ιλιάδα, Ω 525 -533
ότι στους άμοιρους θνητούς οι αθάνατοι δωρήσαν
να ζουν στον πόνον και άλυποι μόνον εκείνοι μένουν.
Ότι απ' όσα δίδει ο Ζεύς πιθάρια δυο σιμά του
έχει, το ένα των κακών, των αγαθών το άλλο.
Και σ' όποιον δώσει ανάμικτα ο βροντητής Κρονίδης,
εκείνος πότ' έχει κακές, πότε αγαθές ημέρες,
και σ' όποιον τα πικρά, τον κάμνει μαύρον κι έρμον
και στ' άγιο πρόσωπο της γης φρικτή τον σέρνει ανάγκη
και ατίμητος από θεούς και ανθρώπους παραδέρνει.

Μετάφραση: Ι. Πολυλάς

 Πηγή: http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A113/349/2336,8915/