Ερμηνευτικός διάλογος για ποίημα του Αργύρη Χιόνη

Αργύρης Χιόνης, ΙΑ΄

Ω ναι, ξέρω καλά πως δεν χρειάζεται καράβι για να ναυαγήσεις, πως

δεν χρειάζεται ωκεανός για να πνιγείς.

Υπάρχουνε πολλοί που ναυαγήσαν μέσα στο κοστούμι τους, μες στη βαθιά

 τους πολυθρόνα, πολλοί πού για πάντα τους σκέπασε το

πουπουλένιο πάπλωμά τους.

Πλήθος αμέτρητο πνίγηκαν μέσα στη σούπα τους, σ’ ένα κουπάκι του καφέ,

σ’ ένα κουτάλι του γλυκού... Ας είναι γλυκός ο ύπνος τους εκεί

βαθιά πού κοιμούνται, ας είναι γλυκός κι ανόνειρος.

Κι ας είναι ελαφρύ το νοικοκυριό που τους σκεπάζει.

«Σαν τον τυφλό μπροστά στον καθρέφτη», 1986.

Πρώτο βήμα ερμηνευτικού διαλόγου: πρώτη σύντομη προσέγγιση του κειμένου

1. Έχετε ακούσει το όνομα του Αργύρη Χιόνη; Τον γνωρίζετε; (Διαβάζεται ένα σύντομο βιογραφικό). Τι συμπέρασμα βγάζετε από αυτό το βιογραφικό;
2. Τι σκέφτεστε για την επανάληψη των ρημάτων ναυαγώ και πνίγομαι;
3. Ποια είναι τα πρόσωπα των ρημάτων και ποια αίσθηση δημιουργούν;  
4. Στο ποίημα αναφέρονται αντικείμενα από την καθημερινότητα του ανθρώπου με τα οποία δημιουργούνται οπτικές και ακουστικές εικόνες. Ποια είναι η λειτουργία τους;
5. Υπάρχει κάτι που σας μπερδεύει στο ποίημα;

Δεύτερο βήμα ερμηνευτικού διαλόγου : άνοιγμα του θέματος ή διατύπωση του ερωτήματος που θα κινήσει τον διάλογο

1. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το κεντρικό ερώτημα/θέμα συζήτησης που θέτει το ποίημα;
2. Ποια είναι η στάση του ποιητή για το θέμα αυτό;
3. Πώς σχετίζεται η χρήση της υποτακτικής στους τρεις τελευταίους στίχους με το θέμα του ποιήματος και τη στάση του ποιητή;
4. Υπάρχει κάποιο σημείο που σας προκάλεσε το ενδιαφέρον ή σας έκανε εντύπωση; Ποιο και γιατί;

Τρίτο βήμα: ο κυρίως διάλογος

1. Άνθρωποι που πνίγονται και ναυαγούν σε πράγματα και καταστάσεις της καθημερινότητας. Γιατί συμβαίνει αυτό;
2. Μπορείτε να στηρίξετε αυτό που είπατε με κάποιο σημείο του κειμένου;
3. Αυτό που ειπώθηκε από τον συμμαθητή/τη συμμαθήτρια σας αλλάζει καθόλου τη δική σας οπτική;
4. Ο συμμαθητής/η συμμαθήτρια σας  λέει ότι ο ποιητής ειρωνεύεται τους ανθρώπους στους οποίους αναφέρεται. Εσείς τι λέτε γι’ αυτό;

Τέταρτο βήμα: χρήση εργαλείων επέκτασης και εμβάθυνσης του διαλόγου

1. «Από άποψη οπτική και χωροταξική, οι λέξεις του Αργύρη Χιόνη τοποθετούνται στο χαρτί λες και πρόκειται για λόγο πεζό. Καμία επιτήδευση. Τίποτε δήθεν. Αλλά και γεμάτες βεβαιότητα είναι. Δεν τους περισσεύει τίποτε. Τόσο βάναυσες κάποιες φορές που μοιάζει να χαράσσονται κυριολεκτικά πάνω στο χαρτί. Σαν να βλέπει κανείς μια αρχαία επιγραφή σε μάρμαρο, ένα μήνυμα διαχρονικό, πάντα ζωντανό και πάντα έτοιμο να σβηστεί στη λήθη. Αυτό εννοώ, όταν λέω «νεανικότητα»: δεν ξέρει τίποτε, αναζητά τα πάντα, αγωνιά, δεν έχει φτιασίδια. Δε φοράνε οι λέξεις του κουστούμι, αλλά μάλλον τζιν παντελόνι».

Πηγή:https://www.vakxikon.gr/%CE%B1%CF%81%CE%B3%CF%8D%CF%81%CE%B7%CF%82-%CF%87%CE%B9%CF%8C%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CE%BD%CE%AD%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%AE%CF%82/

Αυτή η πληροφορία σας βοηθάει να προεκτείνετε την ανάγνωση σας;  

2. «Η ποίηση πρέπει να ’ναι», έγραφε, «ένα ζαχαρωμένο βότσαλο./ Πάνω που θα ’χεις γλυκαθεί/ να σπας τα δόντια σου». Τέτοια ήταν η ποίησή του Αργύρη Χιόνη, τέτοια και η πεζογραφία του: ηδύβρωτα κείμενα μ’ ένα πικρό κουκούτσι στον πυρήνα τους. Κάφκα και Μπέκετ για το παράλογο και μάταιο της ύπαρξης, Καρυωτάκης για τον δριμύ σαρκασμό –κατά πάντων, αλλά κυρίως κατά εαυτού–, Μπόρχες για την αδιάκοπη διανοητική περιδίνηση, Καβάφης για τη θαυμαστή ακρίβεια της γλώσσας παρά την ασπαίρουσα πληθωρικότητά της, είναι οι πνευματικοί πατέρες αυτού του κατ’ εξοχήν υπαρξιακού συγγραφέα που έφυγε νωρίς…»

Πηγή: https://www.kathimerini.gr/872204/article/politismos/vivlio/parwdwntas-ton-anelehto-kosmo-ths-logikhs

Διακρίνετε στο ποίημα του Α. Χιόνη που διαβάσατε κάποιες από τις επιδράσεις που αναφέρονται στο παραπάνω κριτικό σχόλιο;

Πέμπτο  βήμα: Νέοι διαλογικοί κύκλοι

1. Τι έχετε να πείτε για το άλλο θέμα που έθιξε ο συμμαθητής σας;
2. Η συμμαθήτρια σας, χωρίς να απορρίπτει αυτά που συζητήθηκαν ως τώρα, υποστηρίζει ότι το μείζον θέμα του κειμένου γι’ αυτήν είναι………..Πώς το ακούτε αυτό;

Έκτο βήμα ερμηνευτικού διαλόγου: Ολοκλήρωση/κλείσιμο της διδασκαλίας

1. Πώς συνομιλεί το κείμενο αυτό με το Επιτύμβιον  του Μ. Αναγνωστάκη και το Ψαράκι της γυάλας του Μ. Χάκκα;
2. Ποιος μπορεί να κάνει μία ανακεφαλαίωση των αξόνων της κουβέντας;