ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡΡΕΑΛΙΣΜΟΥ

 ............
Με τελείως κακή πίστη θα σας αμφισβητούσαν το δικαίωμα να χρησιμοποιούμε τη λέξη ΣΟΥΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ στην πολύ ιδιαίτερη έννοια που την εννοούμε, γιατί είναι φανερό ότι πριν από εμάς αυτή η λέξη δεν υπήρξε τυχερή. Δίνω λοιπόν μια για πάντα τον ορισμό της:
ΣΟΥΡΡΕΑΛΙΣΜΟΣ, όνομα αρσενικό. Αυτοματισμός ψυχικός καθαρός με τον οποίο προτίθεται κανείς να εκφράσει είτε προφορικά είτε γραπτά, είτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, την πραγματική λειτουργία της σκέψης. Υπαγόρευση της σκέψης, με την απουσία κάθε ελέγχου απ' τη λογική, έξω από κάθε προκατάληψη αισθητική ή ηθική.
ΕΓΚΥΚΛ. Φιλοσ. Ο σουρρεαλισμός στηρίζεται στην πίστη στην ανώτερη πραγματικότητα ορισμένων τύπων συσχετισμών αγνοημένων ως τώρα, στην παντοδυναμία του ονείρου, στο αδιάφορο παιγνίδι της σκέψης. Τείνει να καταλύσει οριστικά όλους τους άλλους ψυχικούς μηχανισμούς και να υποκατασταθεί στη θέση τους στη λύση των κυριότερων προβλημάτων της ζωής.
............
Συγκεντρωθείτε σ' αυτό που έχετε να γράψετε, αφού εγκατασταθείτε σ' ένα μέρος όσο το δυνατόν ευνοϊκότερο γι' αυτό το σκοπό. Περάστε στην πιο παθητική ή την πιο δεκτική κατάσταση που σας είναι δυνατόν. Αφαιρέστε το μυαλό σας, τα ταλέντα σας, κι όλων των άλλων. Πείτε στον εαυτό σας ότι η λογοτεχνία είναι ένας από τους πιο θλιβερούς δρόμους που οδηγούν παντού. Γράψτε γρήγορα χωρίς προσχεδιασμένο θέμα, αρκετά γρήγορα ώστε να μη συγκρατήσετε και να μη βρεθείτε στον πειρασμό να ξαναδιαβάσετε αυτά που έχετε γράψει. Η πρώτη φράση θα έρθει τελείως μόνη, αφού αληθεύει πως κάθε δευτερόλεπτο υπάρχει στη συνειδητή σκέψη μας μια παράξενη φράση που δεν επιδιώκει παρά να εξωτερικευτεί. Είναι αρκετά δύσκολο να εκφραστείτε στην περίπτωση της επόμενης φράσης· αναμφίβολα μετέχει συγχρόνως στη συνειδητή μας δραστηριότητα και στην άλλη, αν παραδεχθούμε ότι το να έχουμε γράψει την πρώτη φράση δικαιολογεί ένα minimum σύλληψης. Λίγο πρέπει να σας ενδιαφέρει εξ άλλου· σ' αυτό εδρεύει, κατά το μεγαλύτερο μέρος, το ενδιαφέρον του σουρρεαλιστικού παιχνιδιού. Η στίξη πάντοτε αναχαιτίζει την απόλυτη συνέχεια της ροής που μας απασχολεί, παρ' ότι φαίνεται εξ ίσου απαραίτητη με τη διανομή των κόμβων σε μια παλλόμενη χορδή. Συνεχίστε όσο σας κάνει ευχαρίστηση. Εμπιστευτείτε στον ανεξάντλητο χαρακτήρα του ψίθυρου. Αν η σιωπή απειλεί να εγκατασταθεί μόλις έχετε διαπράξει ένα σφάλμα· ένα σφάλμα, θα μπορούσαμε να πούμε, από απροσεξία, διακόψτε χωρίς δισταγμό με μια άδεια γραμμή. Μετά τη λέξη που η προέλευσή της σας φαίνεται ύποπτη, βάλτε ένα οποιοδήποτε γράμμα, λ π.χ., πάντα το γράμμα λ και διορθώστε την αυθαιρεσία βάζοντας αυτό το γράμμα για αρχικό στην λέξη που θ' ακολουθήσει. 
Αντρέ Μπρετόν, Μανιφέστο του Σουρρεαλισμού (1924)
 ...............
 1) Δεν έχουμε καμιά σχέση με τη λογοτεχνία. Μπορούμε, όμως, αν προκύψει ανάγκη, να τη μεταχειριστούμε σαν τον καθένα. 2) Ο σουρρεαλισμός δεν είναι νέος τρόπος έκφρασης, ούτε απλούστερος, ούτε κάποια μεταφυσική της ποίησης. Είναι μέσο για την ολοκληρωτική απελευθέρωση του νου και όποιου σχετικού. 3) Είμαστε αποφασισμένοι να δημιουργήσουμε μια Επανάσταση. 4) Συνδέσαμε τη λέξη Σουρρεαλισμός με τη λέξη Επανάσταση μόνο και μόνο για να δείξουμε τον ανιδιοτελή, απομακρυσμένο κι αρκετά απεγνωσμένο χαρακτήρα της Επανάστασης. 5) Δεν έχουμε την απαίτηση να αλλάξουμε κανένα από τα σφάλματα του ανθρώπου αλλά έχουμε σκοπό να τους δείξουμε το εύθραυστο των σκέψεών τους, και πάνω σε τι σαθρά θεμέλια, σε τι ρηχό έδαφος έχτισαν τα σειόμενα σπίτια τους. 6) Απαγγέλλουμε την επίσημη αυτή προειδοποίηση ενώπιον της κοινωνίας· οποιαδήποτε άμυνα κι αν αντιτάξει για τις αδικίες της, για κάθε εσφαλμένη κίνηση του πνεύματός της, ποτέ δεν θ' αφήσουμε τον σκοπό μας. 7) Είμαστε δεξιοτέχνες στην Εξέγερση. Δεν υπάρχει τρόπος δράσης που να μην είμαστε ικανοί να χρησιμοποιήσουμε αν προκύψει ανάγκη… Ο Σουρρεαλισμός δεν είναι ποιητική μορφή. Είναι κραυγή του μυαλού προς τον εαυτό του κι αποφασισμένη σε απόγνωση να σπάσει τα δεσμά του. Και εν ανάγκη με σφυριά.

(Διακήρυξη της 27^ης Ιανουαρίου 1925)


Υπερκινητικός Δάσκαλος~Τι είναι το καλλιτεχνικό... από giannisver

 Λίγα λόγια για τον υπερρεαλισμό 

1. Η λέξη σουρεαλισμός εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο έργο του Apollinaire "Οι μαστοί του Τειρεσία".
2. Ο στόχος του κινήματος ήταν η αλλαγή της αντίληψης μας για τον κόσμο και συνεπώς η αλλαγή του ίδιου του κόσμου γι' αυτό άλλωστε δεν περιορίστηκε μόνο στην τέχνη.
3. Ο υπερρεαλισμός γεννήθηκε μέσα από τις στάχτες του παγκοσμίου πολέμου ο οποίος έδειξε οτι τα εμβατήρια δεν μπορούσαν να βελτιώσουν τη ζωή του ανθρώπου.
4. Ο υπερρεαλισμός ήταν το πρώτο κίνημα που προσπάθησε να σπάσει τις αλυσίδες που κρατούσαν δέσμιο τον άνθρωπο και του στερούσαν την ελευθερία του. Το ίδιο είχαν  προσπαθήσει και οι ντανταϊστές αλλά δεν τα κατάφεραν, στο βαθμό που επιθυμούσαν τουλάχιστον.
5. Η απελευθέρωση που επιδίωκε ο υπερρεαλισμός ήταν όχι μόνο κοινωνική αλλά και ψυχολογική.
6. Ο υπερεαλισμός δεν ήθελε να απομονώσει τον ποιητή ούτε να του επιβάλει μια τέχνη στρατευμένη. Ο στόχος του ήταν  να τον κάνει ικανό να καταπολεμήσει κάθε προσπάθεια καταπίεσης, ανελευθερίας και σκοταδισμού.
7. Οι υπερρεαλιστές προσπάθησαν να συνδυάσουν την καλλιτεχνική με την πολιτική δράση και συνδέθηκαν με τα σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά καθεστώτα της εποχής. Το 1935 όμως ήρθε η οριστική ρήξη των σουρεαλιστών με το Σοβιετικό καθεστώς και τον Stalin. Οι σουρεαλιστές απογοητεύτηκαν από τις πρακτικές και τις μεθόδους του κινήματος που κάποτε θεώρησαν οτι θα συνέβαλε στην απελευθέρωση της ανθρωπότητας. Το ότι εγκατέλειψαν το κόμμα δε σημαίνει βέβαια οτι εγκατέλειψαν και την επανάσταση.
8. Οι σουρεαλιστές συνδέονται με τους ρομαντικούς στην υπεροχή της φαντασίας έναντι του ορθολογισμού. Ενώ όμως οι ρομαντικοί έβλεπαν τη φαντασία ως το δρόμο που οδηγούσε στο Θεό και στην αλήθεια οι σουρεαλιστές αντιμετώπιζαν τη φαντασία ως μια απελευθερωτική δύναμη.
9. Οι σουρεαλιστές δεν αναπαράγουν πιστά τη φύση ούτε αντικαθιστούν τα αντικείμενα με αφηρημένα σχήματα. Αυτό που κάνουν είναι να προβάλουν τα αντικείμενα σε συνδυασμούς διαφορετικούς και απρόβλεπτους.
10. Οι υπερρεαλιστές, επηρεασμένοι από την ψυχανάλυση,  χρησιμοποίησαν την ύπνωση, την καταγραφή ονείρων, το χιούμορ, τον έρωτα, το παράλογο, τολμηρούς και απροσδόκητους συνδυασμούς λέξεων, την αυτόματη γραφή.
11.  Η αυτόματη γραφή θέλει να αποφύγει την αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας  και θέλει να φέρει στην επιφάνεια τις δυνάμεις της επιθυμίας, όπως αυτές βγαίνουν από το υποσυνείδητο. Ευνοεί τους τολμηρούς συνδυασμούς λέξεων που δεν περιορίζουν τη γλώσσα σε καλούπια, χωρίς αυτό να σημαίνει οτι η συνάντηση των λέξεων γίνεται με τελείως αυθαίρετο και ανεξέλεγκτο τρόπο.
12. Ο υπερρεαλισμός ήταν ένα σπουδαίο απελευθερωτικό κίνημα και η μεγάλη προσφορά του  είναι οτι άνοιξε νέους δρόμους στον τρόπο σκέψης του ανθρώπου που έπαψε να είναι ένα περιχαρακωμένο,καταπιεσμένο και αβουλο ον αλλά ένα ον με φαντασία, επιθυμίες, όνειρα και όρεξη για δημιουργία.

Πηγή:  http://www.greek-language.gr/greekLang/literature/education/european/movements.html 

Max Ernst, «Το φιλί», λάδι σε καμβά (1927)

 

 Max Ernst, «Το φιλί», λάδι σε καμβά (1927)

Αντρέ Μπρετόν

ΤΑ ΓΡΑΠΤΑ ΦΕΥΓΟΥΝ

Το ατλάζι των φύλλων που γυρίζει κανείς στα βιβλία σχηματίζει
	μια γυναίκα τόσο ωραία
που όταν δεν διαβάζει κανείς την ατενίζει με λύπη χωρίς να τολμά να της μιλήσει χωρίς να τολμά να της πει πως
	είναι τόσο ωραία
που αυτό που πρόκειται να μάθουμε δεν έχει τιμή Αυτή η γυναίκα περνά ανεπαισθήτως μέσα σε θρόισμα λουλουδιών καμιά φορά στρέφεται μέσα στις τυπωμένες εποχές και ζητά την ώρα ή καμώνεται πως κοιτάζει τα κοσμήματα
	κατάματα
όπως δεν κάνουν τ’ αληθινά πλάσματα Και ο κόσμος πεθαίνει ένα ρήγμα δημιουργείται στα δακτυλίδια
	του αέρος
ένα σχίσμα στην θέση της καρδιάς Οι πρωινές εφημερίδες φέρνουν αοιδούς των οποίων η φωνή έχει το χρώμα της άμμου πάνω σε ακτές απαλές και κινδυνώδεις και καμιά φορά οι βραδινές αφήνουν να περάσουν κάτι πολύ νέα κοριτσάκια που οδηγούν θηρία αλυσοδεμένα Μα το πιο ωραίο είναι στα ενδιάμεσα διαστήματα ορισμένων
	γραμμάτων
όπου χέρια πιο λευκά από το κέρας των αστεριών το μεσημέρι
	αφανίζουν μια φωλιά λευκών χελιδονιών
για να βρέχει πάντοτε
Τόσο χαμηλά τόσο χαμηλά που τα φτερά δεν μπορούνε πια να
	σμίξουν
Χέρια απ’ όπου ανεβαίνει κανείς σε μπράτσα τόσο ελαφρά που η άχνα
	των λιβαδιών στα χαριτωμένα της κυματιστά περιπλέγματα πάνω από τις λίμνες είναι ο ατελής τους καθρέφτης
μπράτσα που δεν εναρθρώνονται με τίποτε άλλο παρά με τον
	εξαιρετικό κίνδυνο ενός σώματος καμωμένου για τον έρωτα
του οποίου η κοιλιά καλεί τους στεναγμούς που ξέφυγαν από
	θάμνους γιομάτους πέπλους
και που δεν έχει τίποτε το εγκόσμιο εκτός από την αχανή παγωμένη
	αλήθεια των ελκήθρων των βλεμμάτων επί της κατάλευκης εκτάσεως
αυτού που δεν θα ξαναδώ πια εξαιτίας ενός θαυμαστού ματόδεσμου που φορώ στο παιχνίδι της τυφλόμυγας των τραυμάτων
		μτφρ. Ανδρέας Εμπειρίκος (1901-1975)