Ο ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΚΑΙ Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΛΑΒΔΑΚΙΔΩΝ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Τι γνωρίζετε για τη ζωή του Σοφοκλή, για τη σχέση του με την πατρίδα του και τη συμμετοχή του στους δραματικούς αγώνες;
2. Ποια θέματα κυριαρχούν στην ποίηση του Σοφοκλή και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της ποίησης του;
3. Πώς παρουσιάζει ο Σοφοκλής τα πρόσωπα στις τραγωδίες του και για ποιους λόγους;
4. Ποιες είναι οι καινοτομίες του Σοφοκλή στη διδασκαλία της τραγωδίας;
5. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της γλώσσας του Σοφοκλή και γιατί οι αρχαίοι αποκαλούσαν τον Σοφοκλή "μέλιτταν";
6. Τι γνωρίζετε για τον μύθο των Λαβδακιδών και την απαρχή της κατάρας του οίκου αυτού;
7. Πώς πραγματώθηκε η κατάρα στον Οιδίποδα;
8. Με ποιον τρόπο πραγματώθηκε η κατάρα στην περίπτωση του Ετεοκλή και του Πολυνείκη;
9. Από ποιο σημείο του μύθου των Λαβδακιδών αρχίζει η τραγωδία του Σοφοκλή "Αντιγόνη";

Σοφοκλής

• 496π.Χ Ίππιος Κολωνός -406 π.χ
• Καλή μόρφωση-διδάχτηκε μουσική από τον μουσικοδιδάσκαλο Λάμπρο.
• Σωματικά προσόντα-πνευματική και ψυχική καλλιέργεια:ολοκληρωμένος πολίτης
• Υπηρέτησε την πατρίδα του από διάφορες θέσεις, ήταν στρατηγός το 441-440 π.Χ.
• Φίλος Κίμωνα, Περικλη, Ηρόδοτου
• Αγαπούσε πολύ την πατρίδα του, δεν  την εγκατέλειψε ποτέ.
• Τα τελευταία χρόνια αντιμετώπισε οικογενειακά προβλήματα.
• Έλαβε μέρος σε τριάντα δραματικούς αγώνες και πήρε πάνω από είκοσι πρώτα βραβεία.
• Διασώθηκαν 7 τραγωδίες:Αίας, Αντιγόνη, Τραχίνιαι, Οιδίπους Τύραννος, Ηλέκτρα, Φιλοκτήτης, Οιδίπους επί Κολωνώ.

Χαρακτηριστικά της Σοφόκλειας ποίησης

• Κυριαρχεί το πρόβλημα της ηθικής τάξης.
• Αναζήτηση βαθύτερων αιτιών των ανθρώπινων πράξεων και εσωτερική διάθεση των ανθρώπων.
• Σεβασμός για τις μυθικές και θρησκευτικές παραδόσεις.
• Στο έργο του δεν υπάρχουν αντιφάσεις ανάμεσα στη μυθική παράδοση και στις ηθικές αντιλήψεις της εποχής του(Ευριπίδης) ούτε μεταφυσικοί προβληματισμοί(Αισχύλος).
• Αισθητή η παρουσία των θεών:φως, ηρεμία, δύναμη
• Οι Θεϊκοί νόμοι είναι ανώτεροι από τους ανθρώπινους.

Οι ήρωες του Σοφοκλή

• Δεν έχουν τις τιτανικές διαστάσεις των ηρώων του Αισχύλου ούτε είναι οι καθημερινοί ήρωες του Ευριπίδη.
• Παρουσιάζει τους ήρωες του εξιδανικευμένους, όπως πρέπει να είναι ώστε ο θεατής ν'αναγνωρίζει σ'αυτούς τα δικά του πάθη και τις δικές του αρετές.
• Οι ήρωες του Σοφοκλή:γενναιότεροι από τον μέσο άνθρωπο, παλεύουν χωρίς καμιά ανθρώπινη βοήθεια μέσα στη μοναξιά τους. Το μεγαλείο τους: η αλύγιστη δύναμη και η πεποίθηση οτι εκτελούν το καθήκον τους. Ειναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους, έχουν εσωτερική ελευθερία αλλά δεν ορίζουν την τύχη τους. Έχουν κάτι ευγενικό και υψηλό ακόμα και αν σφάλλουν. Διακρίνονται για την αίσθηση του χρέους τους.
• Δευτερεύοντα πρόσωπα:έλλειψη θάρρους, αδυναμία, φόβος, αφέλεια.
• Οι θεατές αισθάνονται τους ήρωες πολύ κοντά και ανησυχούν για την τύχη τους.

Οι καινοτομίες του Σοφοκλή

• Αύξηση των χορευτών από 12 σε 15.
• Ο χορός συμμετέχει στην εξέλιξη της δράσης.
• Μείωση της έκτασης των χορικών και αύξηση διαλογικών μερών.
• Σύνθετες σκηνές.
• Προσθήκη τρίτου υποκριτή.
• Διάσπαση ενιαίου θέματος τριλογίας.
• Εισαγωγή σκηνογραφίας με πίνακες που στηρίζονταν στους περίακτους.

Η γλώσσα του Σοφοκλή

• Γλώσσα κομψή και λεπτή.
• Λογιότερες λέξεις και  όχι καθημερινές και μεγαλοπρεπείς.
•  Αριστοτεχνική χρήση της τραγικής ειρωνείας, της περιπέτειας και της αναγνώρισης.
• Άριστη παρουσίαση του ήθους των ηρώων.
• Για όλους  αυτούς τους λόγους οι αρχαίοι τον αποκαλούσαν "μέλιτταν".

 Ο μύθος των Λαβδακιδών

• Κάδμος: ιδρυτής της Θήβας, σκότωσε το ιερό φίδι του Άρη. Λάβδακος,  ο εγγονός του:διέπραξε αμαρτία κατά του θεού Διονύσου. Λάιος, ο γιος του Λάβδακου:απήγαγε τον γιο του Πέλοπα και ο Πέλοπας τον καταράστηκε.
• Οιδίπους: σκότωσε εν αγνοία  του τον πατέρα του και παντρεύτηκε τη μητέρα του Ιοκάστη με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά: Πολυνείκη, Ετεοκλή, Αντιγόνη, Ισμήνη. Όταν αποκαλύφτηκε η αλήθεια η Ιοκάστη αυτοκτόνησε και ο Οιδίποδας αυτοτυφλώθηκε και αυτοεξορίστηκε.
• Πολυνείκης και Ετεοκλής: παρέβησαν την εντολή του Οιδίποδα να μη χρησιμοποιήσουν το ασημένιο τραπέζι του Κάδμου και το χρυσό κύπελλο του Λάιου. Κατάρα του Οιδίποδα:να πεθάνουν αλληλοσφαγένοι.
• Πολυνείκης και Ετεοκλής: συμφώνησαν να βασιλεύουν διαδοχικά ανά ένα χρόνο.
• Ετεοκλής: βασίλεψε πρώτος, αρνήθηκε να παραδώσει την εξουσία.
• Πολυνείκης:φεύγει στο Άργος όπου παντρεύεται την κόρη του βασιλιά Αδράστου. Μαζί με τον πεθερό του και άλλους πέντε ηγεμόνες Αργείους εκστράτευσε κατά της Θήβας για να διεκδικήσει την εξουσία από τον αδελφό του. Ακολούθησε μονομαχία, αμοιβαία αδελφοκτονία και η πόλη σώθηκε.
• Από ποιο σημείο αρχίζει η Αντιγόνη:ο Κρέων, ο αδελφός της Ιοκάστης και νέος βασιλιάς της πόλης έδωσε την εντολή να ταφεί μόνο ο Ετεοκλής και όχι ο Πολυνείκης γιατί θέλησε να προδώσει την πατρίδα του.