ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ΒΙΒΛΙΟ 2, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1, 27-32

Μετάφραση

Ο Λύσανδρος τότε, αφού ήταν η πέμπτη μέρα που οι Αθηναίοι έπλεαν εναντίον του, είπε σ’ αυτούς που τους κατασκόπευαν κατά διαταγή του, μόλις τους δουν να έχουν βγει και να έχουν διασκορπιστεί στη Χερρόνησο (κάτι που έκαναν συχνότατα κάθε μέρα, και επειδή αγόραζαν τα τρόφιμα από μακριά και επειδή περιφρονούσαν τον Λύσανδρο, αφού δεν έβγαζε τα πλοία του από το λιμάνι), επιστρέφοντας με τα πλοία προς αυτόν να σηκώσουν ψηλά ασπίδα στη μέση της διαδρομής. Αυτοί έκαναν αυτά, όπως διέταξε. 

Ο Λύσανδρος τότε έδωσε αμέσως σήμα να πλεύσουν όσο το δυνατό γρηγορότερα, προχωρούσε δε μαζί και ο Θώρακας έχοντας το πεζικό. Ο Κόνωνας μόλις είδε την επιθετική κίνηση των πλοίων του αντιπάλου, έδωσε σήμα να τρέξουν αμέσως στα πλοία. Καθώς όμως ήταν διασκορπισμένοι οι άνθρωποι, άλλα από τα πλοία βρέθηκαν με δυο σειρές κωπηλατών, άλλα με μία και άλλα τελείως άδεια· μόνο το πλοίο του Κόνωνα και άλλα εφτά που ήταν κοντά του πλήρως επανδρωμένα, καθώς και η Πάραλος, βγήκαν στ’ ανοιχτά όλα μαζί, όλα τα άλλα όμως τα κατέλαβε ο Λύσανδρος κοντά στην ακτή. Τους περισσότερους άντρες τους έπιασε αιχμαλώτους στη στεριά· οι υπόλοιποι κατέφυγαν στα μικρά οχυρά. 

Στη συνέχεια ο Κόνωνας, καθώς έφευγε με τα εννέα πλοία, επειδή κατάλαβε ότι οι Αθηναίοι είχαν καταστραφεί, αφού προσορμίστηκε κοντά στην Αβαρνίδα, το ακρωτήρι της Λαμψάκου, πήρε από εκεί τα μεγάλα ιστία των καραβιών του Λύσανδρου και ο ίδιος με οχτώ καράβια κατευθύνθηκε στον Ευαγόρα, στην Κύπρο, ενώ η Πάραλος στην Αθήνα, για να αναγγείλει τα γεγονότα.

Ο Λύσανδρος μετέφερε τα πλοία και τους αιχμαλώτους και όλα τα υπόλοιπα στη Λάμψακο  και συνέλαβε κι άλλους από τους στρατηγούς και το Φιλοκλή και τον Αδείμαντο. Τη μέρα που έκανε αυτά, έστειλε το Θεόπομπο, το Μιλήσιο πειρατή, στη Σπάρτη για να αναγγείλει τα γεγονότα, ο οποίος, αφού έφτασε μετά από τρεις ημέρες, τα ανήγγειλε.

Ύστερα από αυτά ο Λύσανδρος, αφού συγκέντρωσε τους συμμάχους, διέταξε ν' ανταλλάξουν απόψεις και ν' αποφασίσουν για την τύχη των αιχμαλώτων. Τότε λοιπόν διατυπώνονταν πολλές κατηγορίες εναντίον των Αθηναίων και για εκείνα τα εγκλήματα πολέμου που είχαν ήδη διαπράξει και για όσα είχαν αποφασίσει με ψήφο να κάνουν, αν νικούσαν στη ναυμαχία, να κόψουν δηλαδή το δεξί χέρι όλων όσοι θα συλλαμβάνονταν ζωντανοί  και ότι, όταν κάποτε είχαν καταλάβει δύο τριήρεις, μία από την Κόρινθο και μία από την Άνδρο, πέταξαν απ’ αυτές στη θάλασσα όλους τους άνδρες. Ο Φιλοκλής μάλιστα ήταν ο στρατηγός των Αθηναίων που τους σκότωσε.

 Λέγονταν και άλλα πολλά και αποφασίστηκε να σκοτώσουν όσους από τους αιχμαλώτους ήταν Αθηναίοι εκτός απ’ τον Αδείμαντο, γιατί μόνο αυτός ήταν αντίθετος στην εκκλησία του δήμου στο ψήφισμα για το κόψιμο των χεριών· κατηγορήθηκε μάλιστα από μερικούς ότι πρόδωσε το στόλο. Ο Λύσανδρος λοιπόν αφού ρώτησε πρώτα το Φιλοκλή, ο οποίος πέταξε στη θάλασσα τους Ανδριώτες και τους Κορινθίους, τι ήταν άξιος να πάθει, αφού άρχισε τις αδικίες εναντίον των Ελλήνων, τον έσφαξε. 

Πηγή:  http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/A_Lyk/A_Lyk.htm

Κόνων

Αθηναίος στρατηγός που διαδέχτηκε στην αρχηγία των επιχειρήσεων του Πελοποννησιακού Πολέμου τον Αλκιβιάδη, μετά την ήττα του τελευταίου στο Νότιο.
Το 406 π.Χ ήταν ο ναύαρχος των Αθηναίων κατά τη συντριβή τους από τον στόλο των Λακεδαιμονίων στους Αιγός Ποταμούς, γεγονός που έκρινε την έκβαση του Πελοποννησιακού Πολέμου σε βάρος της Αθήνας.
Ο Κόνων μετά την ήττα του κατέφυγε στην Κύπρο, προσεταιρίστηκε τους Πέρσες, οι οποίοι του εμπιστεύτηκαν τη θέση του ναυάρχου του δικού τους στόλου. Γνώρισε εκ νέου ήττες από τους Σπαρτιάτες αλλά τελικά όταν συμμάχησε με τους Ρόδιους κατάφερε να εκδικηθεί επιφέροντας καίριο πλήγμα στον στόλο των Λακεδαιμονίων το 394 π.Χ. Αυτή η νίκη ήταν και το διαβατήριο για τη θριαμβευτική επιστροφή του στην Αθήνα.
Εκεί με περσικά χρήματα ανοικοδόμησε τα Μακρά Τείχη και τα Τείχη του Πειραιά. Οι Πέρσες φοβήθηκαν μήπως στα σχέδια του Κόνωνα ήταν η επανίδρυση της Αθηναϊκής Συμμαχίας εναντίον τους και φρόντισαν να τον βγάλουν από τη μέση.
Όταν λίγο αργότερα, συμμάχησαν πρόσκαιρα με τους Σπαρτιάτες, κατάφεραν να απομονώσουν τον Κόνωνα, να τον συλλάβουν και να τον φυλακίσουν στις Σάρδεις. Άλλοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι πέθανε εκεί και άλλοι ότι πέθανε στην Κύπρο, όπου διέφυγε για να ζητήσει υποστήριξη από τον βασιλιά Ευαγόρα, όπως είχε κάνει και μετά την πανωλεθρία στους Αιγός ποταμούς.
Πηγή:  http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23572&subid=2&pubid=7838822

Για τον Φιλοκλή και τον Αδείμαντο: http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0104:entry=adeimantus-bio-2 και
http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text;jsessionid=420A1E37DC893E4B94DF3C2CF0456046?doc=Perseus:text:1999.04.0104:alphabetic+letter=P:entry+group=24:entry=philocles-bio-1

27-29

• Ο  Λύσανδρος, έχοντας συλλέξει  όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τις κινήσεις των Αθηναίων τις τέσσερις προηγούμενες ημέρες, είναι έτοιμος να επιτεθεί. Το προειδοποιητικό σύνθημα ορίζει την έναρξη της επίθεσης.
• Ο αιφνιδιασμός του Λύσανδρου είναι απολύτως επιτυχημένος και προκαλεί τον πανικό στους Αθηναίους οι οποίοι είχαν υποτιμήσει τον αντίπαλο και φέρθηκαν με υπεροψία και απρονοησία.
• Η καταστροφή του Αθηναϊκού στόλου είναι ολοσχερής και μόνο εννιά πλοία βρίσκουν τον δρόμο της σωτηρίας. Η Πάραλος αναλαμβάνει το θλιβερό καθήκον να αναγγείλει την καταστροφή.
• Ο Κόνων δείχνει τόλμη και αποφασιστικότητα και αρπάζει  τα μεγάλα ιστία των πλοίων των αντιπάλων. Με αυτόν τον τρόπο εννιά πλοία των Αθηναίων καταφέρνουν να σωθούν.
• Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης κυριαρχεί ο Παρατατικός για να δηλώσει την ένταση και τη διάρκεια ενώ μετά το τέλος της ναυμαχίας κυριαρχεί ο Αόριστος για να τονιστεί η οριστική καταστροφή και η ήττα των Αθηναίων.
• Στο κείμενο του Ξενοφώντα υπάρχει εσωτερική σύνδεση των νοημάτων και τονίζεται η σχέση αιτίου-αποτελέσματος.

30-32

• Ο Λύσανδρος, θριαμβευτής πια, ενημερώνει τη Σπάρτη για την επιτυχή έκβαση της ναυμαχίας.
• Ο Λύσανδρος συγκαλεί πολεμικό συμβούλιο για την τύχη των αιχμαλώτων, καθώς το ζήτημα είναι πολύ σοβαρό.
• Από την αρχή υπάρχει η τάση να τιμωρηθούν αυστηρά οι Αθηναίοι ως εκδίκηση για όλα τα εγκλήματα που διέπραξαν στο παρελθόν. Έτσι καταδικάζονται σε θάνατο όλοι οι Αθηναίοι και το πρώτο θύμα είναι ο Φιλοκλής.
•  Ο μόνος που εξαιρείται είναι ο Αδείμαντος λόγω της διαφωνίας του με την πρόταση του Φιλοκλή να κόψουν το δεξί χέρι όσων θα συλλαμβάνονταν αιχμάλωτοι στη ναυμαχία.
• Οι Λακεδαιμόνιοι φέρονται το ίδιο σκληρά με τους Αθηναίους και προχωρούν σ' ένα αποτρόπαιο έγκλημα που παραβιάζει τους άγραφους νόμους για την τύχη των αιχμαλώτων : στη μαζική εκτέλεση χιλιάδων ανυπεράσπιστων ανθρώπων.
• Ο πόλεμος προκαλεί τέτοια ηθική και ψυχική φθορά που κάνει τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα να συναγωνίζονται στη θηριωδία, στη βαρβαρότητα και στη διάπραξη απεχθών εγκλημάτων. Η μεγαλοψυχία και η ανθρωπιά μπάινουν σε δεύτερη μοίρα.
• Η ήττα στους Αιγός ποταμούς σφραγίζει το τέλος του Πελοποννησιακού  πολέμου  και αναδεικνύει το θρίαμβο των Σπαρτιατών που οφείλεται στην οργανωμένη προσπάθεια τους αλλά και στα τραγικά σφάλματα των αντιπάλων τους.
•  Η αφήγηση του Ξενοφώντα είναι λιτή αλλά ζωντανή, παραστατική και συναρπαστική. Εστιάζει σε δραματικές λεπτομέρειες και κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.