Α ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Α Επεισόδιο 162-222
Στη σκηνή εμφανίζεται ο Κρέων από τη μεσαία πύλη των ανακτόρων, φοράει βασιλική στολή και φέρει τα σύμβολα της βασιλικής εξουσίας:το σκήπτρο και το στέμμα. Συνοδεύεται από δορυφόρους ή κήρυκες, προχωράει με μεγαλοπρέπεια και απευθύνει στο χορό τις προγραμματικές του διακηρύξεις.
Ο Λόγος του Κρέοντα
- Εισαγωγή-Προοίμιο(στίχοι 162-174):Αποδίδει τη σωτηρία της πόλης στους θεούς και προσπαθεί να κερδίσει ην εύνοια των σεβάσμιων γερόντων της Θήβας. Επισημαίνει επίσης οτι δικαιωματικά κατέχει την εξουσία και οτι είναι ο νόμιμος διάδοχος του θρόνου ως ο πιο κοντινός συγγενής του Ετεοκλή και του Πολυνείκη. (Ο Μ.Κατράκης ως Κρέων)
- Διακήρυξη πολιτικών αρχών-Διήγηση(στίχοι 175-191): Ο Κρέων παρουσιάζει τις πολιτικές του αρχές βάσει των οποίων θα κυβερνήσει : η αγάπη για την πατρίδα είναι πάνω από όλα και ίδιος δεν μπορεί να θεωρήσει φίλο κάποιον που στρέφεται εναντίον της ίδιας του της πατρίδας(υπονοεί τον Πολυνείκη).
- Ανακοίνωση του διατάγματος-Απόδειξη(στίχοι 192-206):ενταφιασμός του Ετεοκλή και απαγόρευση της ταφής του Πολυνείκη γιατί στράφηκε εναντίον της πατρίδα του. Το διάταγμα που ήταν ήδη γνωστό αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα και επισημότητα.
- Ανακεφαλαίωση-Επίλογος: Ανακεφαλαίωση των όσων ειπώθηκαν από τον Κρέοντα.
Ο Κρέων σ'αυτούς τους στίχους προσπαθεί να κερδίσει την εύνοια των Θηβαίων και να προβάλει τη θετική του εικόνα. Παρουσιάζεται ως ένας δίκαιος και αποφασιστικός ηγέτης που θέλει πάνω από όλα να εξασφαλίσει την ηρεμία της πόλης του και να προστατέψει τους πολίτες από εχθρούς και κινδύνους. Προβάλλει την αγάπη για την πατρίδα ως το πιο πολύτιμο αγαθό και τονίζει οτι θα μείνει πιστός στις θέσεις και στις απόψεις του. Η φιλοπατρία, η δικαιοσύνη, η αποφασιστικότητα και η σταθερότητα φαίνεται να είναι οι αρχές τις οποίες θ'ακολουθήσει. Όμως η ανακοίνωση του διατάγματος φανερώνει τη μονομέρεια του χαρακτήρα του και την αυταρχικότητα του αλλά και την ανασφάλεια του, χαρακτηριστικό όλων των τυράννων, αφού αναζητά κίνητρα στους πιθανές δράστες της ταφής.
Ο Χορός
Ο χορός δηλώνει εξ αρχής την απόλυτη υπακοή του στον Κρέοντα, αναγνωρίζει την εξουσία του αλλά δεν είναι πρόθυμος να πάρει μέρος στο σχέδιο φύλαξης του νεκρού.
Α επεισόδιο(στίχοι 223-279)
Στη σκηνή μπαίνει ο φύλακας από την αριστερή πάροδο για να ανακοινώσει στον Κρέοντα την ταφή του Πολυνείκη.
Οι λεπτομέρειες της ταφής
- Το χώμα δεν ήταν σκαμμένο.
- Δεν υπήρχαν ίχνη από άμαξα.
- Ο δράστης δεν είχε αφήσει κανένα σημάδι.
- Ο νεκρός δεν ήταν κανονικά θαμμένος αλλά ήταν σκεπασμένος μ'ένα στρώμα λεπτής σκόνης και όποιος το έκανε ήθελε ν΄αποφύγει το μίασμα, Ουσιαστικά δεν πρόκειται για κανονική αλλά συμβολική ταφή.
- Δεν υπήρχαν ίχνη θηρίου που να έχει κατασπαράξει το σώμα του νεκρού.
Είναι ένας απλοϊκός, λαϊκός τύπος της εποχής του. Είναι φανερά ταραγμένος και ανήσυχος αφού έρχεται για να ανακοινώσει μια δυσάρεστη είδηση και φοβάται την οργισμένη αντίδραση του Κρέοντα. Άλλωστε δεν έρχεται με τη θέληση του αλλά μετά από κλήρωση του ανατέθηκε να ανακοινώσει τα δυσάρεστα νέα.Αφελής και κουτοπόνηρος προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και σκόπιμα καθυστερεί ν'ανακοινώσει στον Κρέοντα την είδηση της ταφής του Πολυνείκη. Στόχος του είναι ν'απαλλαχτεί από κάθε ευθύνη και καταφεύγει σε αοριστίες και φλυαρίες με αποτέλεσμα να κουράσει και τον Κρέοντα και να προκαλέσει το θυμό του. Η παρουσία του προσδίδει ένα κωμικό στοιχείο σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή και για ένα τόσο σοβαρό γεγονός.
Οι γέροντες του χορού διατυπώνουν την άποψη οτι το έργο της ταφής ήταν θεόσταλτο.
Α επεισόδιο(στίχοι 280-331)
Οι γέροντες του χορού διατυπώνουν την άποψη οτι το έργο της ταφής ήταν θεόσταλτο.
Α επεισόδιο(στίχοι 280-331)
- Η άποψη του χορού προκαλεί την έντονη αποδοκιμασία και την οργισμένη αντίδραση του Κρέοντα ο οποίος ισχυρίζεται οτι η άποψη του χορού είναι ανόητη.Είναι φανερό οτι ο Κρέων αρχίζει να χάνει την ψυχραιμία του.
- Ο Κρέων δεν μπορεί να πιστέψει οτι οι θεοί μπορούν να τιμούν τους προδότες και υποψιάζεται οτι η ταφή είναι έργο κάποιων που συνωμοτούν εναντίον του. Αποδίδει οικονομικά και πολιτικά κίνητρα στους δράστες της ταφής και ισχυρίζεται οτι κάποιοι φιλοχρήματοι δωροδοκήθηκαν από πολιτικούς του αντιπάλους για να θάψουν τον Πολυνείκη και έτσι να αμφισβητήσουν την εξουσία του Κρέοντα. Ούτε μια στιγμή περνάει από το μυαλό του Κρέοντα οτι μπορεί κάποιος άλλος να έθαψε τον Πολυνείκη παρακινούμενος από αγνά και όχι υλικά κίνητρα.
- Η θεωρία του Κρέοντα για το χρήμα: το χρήμα κυριεύει πόλεις, ξεσπιτώνει άνδρες, αλλοιώνει τις δίκαιες γνώμες των ανθρώπων και τους ωθεί σε αισχρές πράξεις και στρέφει τους ανθρώπους σε πανουργίες και ατιμίες.
- Ο Κρέων καταλογίζει ευθύνες στον φύλακα και στους συντρόφους του και τους απειλεί με θάνατο και βασανιστήρια προκειμένου να μάθει την αλήθεια.
- Φύλακας: ζητά μια τελευταία ευκαιρία να μιλήσει, αντιμετωπίζει τις κατηγορίες του Κρέοντα και χωρίς ίσως να συνειδητοποιεί οτι απευθύνεται στο βασιλιά της Θήβας γίνεται αυθάδης και αναιδής. Διατυπώνει την άποψη οτι είναι φοβερό να σφάλλει ο άρχοντας και στο τέλος αναγνωρίζει ευγνωμοσύνη στους θεούς για τη σωτηρία του.
Κρέων
Μετά την ανακοίνωση της ταφής του Πολυνείκη από τον φύλακα, ο Κρέων είναι φανερά εκνευρισμένος. Απορρίπτει με οργή την άποψη του χορού οτι η πράξη μπορεί να είναι θεόσταλτη και φέρεται με ασέβεια και αγένεια στους γέροντες της Θήβας. Μονόπλευρος, απόλυτος και μονοδιάστατος αδυνατεί να σκεφτεί οτι κάποιος άλλος μπορεί να έθαψε τον Πολυνείκη και αποδίδει υλικά κίνητρα στους δράστες της ταφής. Η άποψη του και η συμπεριφορά του αγγίζει τα όρια της ύβρης αφού δεν είναι σε θέση ν'ακούσει και να δεχτεί την άποψη των άλλων και φέρεται εγωιστικά και αλαζονικά. Η ορθή κρίση, η ηρεμία, η μετριοπάθεια και η νηφαλιότητα που αποτελούν χαρακτηριστικά ενός καλού ηγέτη απουσιάζουν από τον Κρέοντα. Βλέπει παντού φαντάσματα και σκιές και σκιές και χαρακτηρίζεται από καχυποψία και ανασφάλεια , όπως όλοι άλλωστε οι τύραννοι. Κρίνοντας από τον εαυτό του αποδίδει ταπεινά κίνητρα σε όλους και δεν υπολογίζει οτι υπάρχουν και υψηλά κίνητρα αλλά και αγνά αισθήματα που καθοδηγούν τη ζωή και τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Στο τέλος φτάνει στο σημείο να εκτοξεύει απειλές για βασανιστήρια και τιμωρία με θάνατο, κάτι που τον κάνει να παρουσιάζεται ως ένας πολιτικός ηγέτης χωρίς αρχές, κύρος και υψηλά ιδανικά.
Σχόλια