ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ, ΒΙΒΛΙΟ 3, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 70

Μετάφραση
(70.1)Οι Κερκυραίοι λοιπόν βρίσκονταν σε εμφύλια διαμάχη, από τότε που ήρθαν σ’ αυτούς οι αιχμάλωτοι από τις ναυμαχίες για την Επίδαμνο, αφού απελευθερώθηκαν από τους Κορινθίους, φαινομενικά με εγγύηση των προξένων για οχτακόσια τάλαντα, στην πραγματικότητα, όμως, επειδή είχαν πειστεί να φέρουν με το μέρος των Κορινθίων την Κέρκυρα. Και αυτοί, πιάνοντας (πλησιάζοντας) τον κάθε πολίτη χωριστά έκαναν (αυτά) για να απομακρύνουν την πόλη (να την κάνουν να αποστατήσει) από τους Αθηναίους. 
(70.2) Και όταν έφτασε ένα αθηναϊκό πλοίο και ένα κορινθιακό που έφερναν πρέσβεις, αφού ήρθαν σε διαπραγματεύσεις, αποφάσισαν οι Κερκυραίοι να είναι σύμμαχοι με τους Αθηναίους, σύμφωνα με την ισχύουσα συνθήκη, και φίλοι με τους Πελοποννησίους όπως ακριβώς και προηγουμένως.
(70.3)Και αυτοί οι άνδρες (γιατί ήταν κάποιος Πειθίας εθελοντής πρόξενος των Αθηναίων και αρχηγός του δημοκρατικού κόμματος) σύρουν αυτόν στα δικαστήρια, κατηγορώντας τον ότι προσπαθεί να υποδουλώσει την Κέρκυρα στους Αθηναίους.

 (70.4)Αυτός όμως, αφού απαλλάχτηκε (αθωώθηκε), καταγγέλλει (αντιμηνύει) με τη σειρά του στα δικαστήρια τους πέντε πιο πλούσιους άνδρες απ’ αυτούς (τους κατηγόρους του), υποστηρίζοντας ότι κόβουν τις βέργες για τα στήριγμα των κλημάτων των αμπελιών από το ιερό έδαφος του Δία και του Αλκίνου. Και ως πρόστιμο για κάθε βέργα ο νόμος επέβαλλε ένα στατήρα. 

(70.5) Και αφού αυτοί καταδικάστηκαν (να πληρώσουν πρόστιμο) και κατέφυγαν και κάθισαν ως ικέτες στους ναούς εξαιτίας της μεγάλης χρηματικής τιμωρίας, για να πληρώσουν το πρόστιμο ύστερα από συμφωνία για το ύψος του, ο Πειθίας (διότι συνέβαινε να είναι και μέλος της βουλής) πείθει (τους Κερκυραίους) να εφαρμόσουν το νόμο. 

(70.6) Αυτοί τότε, επειδή αποκλείονταν από το νόμο (να ορίσουν το επιδικασμένο ποσό με συμφωνία) και ταυτόχρονα πληροφορούνταν ότι ο Πειθίας επρόκειτο, όσο ακόμη ήταν μέλος της βουλής, να μεταπείσει το λαό να θεωρεί τους ίδιους με τους Αθηναίους φίλους και εχθρούς, συνωμοτούν και, αφού πήραν μαχαίρια και μπήκαν στη βουλή αιφνιδιαστικά, φονεύουν και τον Πειθία και περίπου εξήντα άλλους και από τους βουλευτές και από τους απλούς πολίτες. Μερικοί όμως άλλοι ομοϊδεάτες με τον Πειθία, όχι πολλοί, κατέφυγαν στο αθηναϊκό πλοίο που ακόμα βρισκόταν εκεί. 

Πηγή μετάφρασης και εικόνων:  http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/A_Lyk/A_Lyk.htm

 

 Ερμηνεία του κειμένου

1. Το ιστορικό πλαίσιο: Η Επίδαμνος(σημερινό Δυρράχιο) ήταν αποικία των Κερκυραίων και είχε αναπτύξει σημαντική οικονομική και εμπορική δραστηριότητα με την Κ. Ιταλία και Σικελία. Το 436 π.Χ, προκλήθηκαν ταραχές ανάμεσα σε δημοκρατικούς και ολιγαρχικούς της πόλης. Οι κάτοικοι της Επιδάμνου κάλεσαν σε βοήθεια τους Κερκυραίους, οι οποίοι όμως αρνήθηκαν και έτσι η Επίδαμνος στράφηκε στην Κόρινθο. Στην εσωτερική σύγκρουση στην Επίδαμνο, οι Κερκυραίοι υποστήριξαν τους ολιγαρχικούς και οι Κορίνθιοι τους δημοκρατικούς. Οι Κερκυραίοι βλέποντας τη δύναμη των Κορινθίων ν' αυξάνεται, ζήτησαν τη βοήθεια των Αθηναίων.Στην αρχή οι Αθηναίοι ήταν επιφυλακτικοί, στη συνέχεια όμως δημιουργήθηκε αμυντική συμμαχία ανάμεσα στην Αθήνα και στην Κέρκυρα. Το 433 π.Χ έγινε η ναυμαχία στα Σύβοτα της οποίας το αποτέλεσμα ήταν αμφίρροπο καθώς και οι δύο αντίπαλοι θεώρησαν τους εαυτούς τους νικητές. Οι κορίνθιοι συνέλαβαν 1050 Κερκυραίους από τους οποίους οι 800 πουλήθηκαν ως δούλοι  ενώ άλλοι 250  επιφανείς πολίτες οδηγήθηκαν στην Κόρινθο ως αιχμάλωτοι και κρατήθηκαν εκεί για 5 ολόκληρα χρόνια με πολλές περιποιήσεις, ώστε να αξιοποιηθούν αργότερα ως πράκτορες, όταν θα το απαιτούσαν οι συγκυρίες.
2. Ο πραγματικός λόγος επιστροφής των αιχμαλώτων: Ο Θουκυδίδης είναι ευσυνείδητος  ιστορικός που χαρακτηρίζεται από μια διαρκή προσπάθεια αναζήτησης της αλήθειας και κατά την προσφιλή του συνήθεια ξεχωρίζει τα φαινομενικά από τα πραγματικά αίτια. Το ποσό που αναφέρεται ως εγγύηση για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων είναι πραγματικά υπερβολικό. Έτσι η απελευθέρωση των 250 πολιτών γίνεται αντί εγγύησης 800 ταλάντων. ( Για τα αρχαιοελληνικά μέτρα βλέπε:http://www.tmth.edu.gr/aet/thematic_areas/p489.html) Στην πραγματικότητα όμως οι πολίτες αυτοί αφήνονται ελεύθεροι με στόχο να προσαρτήσουν την Κέρκυρα στην Κόρινθο και να την απομακρύνουν από την επιρροή της Αθήνας και όχι από την Αθηναϊκή συμμαχία, αφού η Κέρκυρα δεν ήταν επίσημο μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας. Η Αθήνα είχε αποκτήσει σημαντικά ερείσματα στην Κέρκυρα επομένως οι ολιγαρχικοί αιχμάλωτοι που επιστρέφουν στην Κέρκυρα αναλαμβάνουν προπαγανδιστική δράση υπέρ της Κορίνθου.
3. Η θέση της Κέρκυρας: Η Κέρκυρα, πριν από τα γεγονότα από την Επίδαμνο, ακολούθησε ουδέτερη πολιτική στάση και απέφυγε συστηματικά να ενταχθεί σε συμμαχίες. Οι Αθηναίοι θορυβήθηκαν έντονα από την  επιστροφή των αιχμαλώτων ολιγαρχικών και τη συνωμοτική τους δραστηριότητα και θα ήθελαν λογικά να προσαρτήσουν το νησί στη συμμαχία τους και να κατοχυρώσουν τα συμφέροντα τους στην περιοχή.Η ταυτόχρονη αφιξη αθηναϊκής και σπαρτιατικής πρεσβείας στην Κέρκυρα δημιούργησε πολιτικό αδιέξοδο και αναστάτωση. Το αδιέξοδο αυτό προσπαθούν να ξεπεράσουν οι Κερκυραίοι με τη διπλωματική του απόφαση  να επιβεβαιώσουν την αμυντική τους συμφωνία με τους Αθηναίους και να ανανεώσουν τη φιλία τους με τους Πελοποννησίους. Είναι μια απόφαση πολιτικού ρεαλισμού ενός μικρού και αδύνατου λαού που προσπαθεί ν΄αποφύγει την ανοιχτή εμπλοκή. Όμως παρά την  προσπάθεια τους είναι φανερή η φιλική διάθεση προς τους Κορινθίους. Είναι η πρώτη νίκη των ολιγαρχικών να προσεγγίσουν την  Κόρινθο και να εμποδίσουν την ένταξη της Κέρκυρας στην αθηναϊκή συμμαχία.
4. Η δίκη του Πειθία: Η απόφαση για πολιτική ουδετερότητα δεν μπορούσε ν' αμβλύνει την πολιτική κρίση που είχε ξεσπάσει και να φέρει την ηρεμία στο νησί. Στο στόχαστρο βρίσκεται ο Πειθίας, αρχηγός των δημοκρατικών και πρόξενος των Αθηναίων στην Κέρκυρα. Κατηγορείται από τους πολιτικούς του αντιπάλους οτι προσπαθεί να υποδουλώσει την πόλη του στην Αθήνα. Είναι φανερό οτι πρόθεση των ολιγαρχικών είναι να καταφέρουν ένα χτύπημα εναντίον της δημοκρατικής παράταξης, να πλήξουν το γόητρο της και να περιορίσουν τη δύναμη της. Επιπλέον διασπείρουν κλίμα φόβου στους Κερκυραίους για υποδούλωση της πόλης τους στην Αθηναϊκή συμμαχία.
5. Το πολίτευμα της Κέρκυρας: Το πολίτευμα στην Κέρκυρα ήταν κατά βάση ολιγαρχικό, οργανωμένο κατά το πρότυπο της Κορίνθου.Ωστόσο λειτουργούσε υποτυπωδώς η εκκλησία του δήμου που στην αρχή είχε ελάχιστη δύναμη, αργότερα όμως ενισχύει σημαντικά τη θέση της υπό την επιρροή της Αθήνας και την πίεση των κοινωνικών μεταβολών που συντελέστηκαν.
6. Η αντίδραση του Πειθία: Ο Πειθίας αθωώνεται και απαντά με μήνυση πέντε ισχυρών ολιγαρχικών απαγγέλλοντας κατηγορίες θρησκευτικού και  κοινωνικού χαρακτήρα.  Συγκεκριμένα τους κατηγορεί οτι αφαιρούσαν  τους πασσάλους που στήριζαν τα κλήματα στο τέμενος του Δία και του Αλκίνου. Οι κατηγορίες αποδεικνύονται αληθείς και οι πέντε ολιγαρχικοί καταδικάζονται με βαρύ πρόστιμο. Η αντίδραση του Πειθία είναι μια πράξη αντεκδίκησης και υποκινείται από πολιτικά κίνητρα. Η πράξη του μαρτυρεί μικρότητα, εμπάθεια, εκδικητική διάθεση και μισαλλοδοξία. Ήταν τέτοια η πολιτική αντιπαράθεση που ήταν αδύνατο να εφαρμοστεί το ψήφισμα της ουδετερότητας.Το πολιτικό κλίμα στην Κέρκυρα είναι πραγματικά νοσηρό: έντονα πολιτικά πάθη, καχυποψία, ιδιοτέλειες, προσωπικές σκοπιμότητες και κατασυκοφάντηση προοικονομούν τις αιματηρές συγκρούσεις και τον εμφύλιο σπαραγμό.
7. Ο θάνατος του Πειθία: Οι ολιγαρχικοί καταδικάζονται με βαρύ πρόστιμο και αδυνατώντας να το πληρώσουν καταφεύγουν ικέτες στους ναούς. Οι ικέτες ήταν πρόσωπα ιερά και απαραβίαστα και ο θεσμός της ικεσίας ήταν πανελλήνια αναγνωρισμένος. Η βίαιη απομάκρυνση τους από τον ιερό χώρο ήταν πράξη ιερόσυλη. Οι πλούσιοι Κερκυραίοι επιθυμούσαν πληρώσουν το πρόστιμο με δόσεις και όχι αμέσως, όπως όριζε ο νόμος. Τα προνόμια των ολιγαρχικών είχαν πλέον περιοριστεί και οι πέντε ολιγαρχικοί δεν απολάμβαναν ειδικής μεταχείρισης, ώστε να βιαιοπραγούν αυθαίρετα. Το γεγονός αυτό δείχνει και τον εκδημοκρατισμό των θεσμών στην Κέρκυρα.Ο Πειθίας, ως βουλευτής,  έπεισε τους Κερκυραίους να εφαρμόσουν τον νόμο και οι πέντε ολιγαρχικοί σε συνεργασία με άλλους ολιγαρχικούς οργανώνουν πραξικόπημα και δολοφονούν τον Πειθία και άλλους δημοκρατικούς.
8. Παραμονή της αθηναϊκής πρεσβείας στην Κέρκυρα: το ψήφισμα ουδετερότητας προκαλούσε έντονη ανησυχία στους Αθηναίους για την τύχη της αμυντικής συμφωνίας Κέρκυρας-Αθήνας και την πορεία ένταξης της Κέρκυρας στην αθηναϊκή συμμαχία. Η παραμονή λοιπόν της αθηναϊκής πρεσβείας στην Κέρκυρα κρίνεται απαραίτητη για τη στενή παρακολούθηση των εξελίξεων και για μια ενδεχόμενη παρέμβαση.
9. Πρόθεση του ιστορικού: σαφήνεια, ακρίβεια, απομάκρυνση από το περιστασιακό και το τυχαίο, εστίαση στα σημαντικά και στα απαραίτητα, εντοπισμός της λογικής αλληλουχίας που διέπει τα γεγονότα.