71 χρόνια πριν: η κηδεία του Κ. Παλαμά

Σαν σήμερα πριν από 71 χρόνια έγινε η κηδεία του Κ.Παλαμά.

Αμέσως, σχεδόν, μετά την ήττα των ελληνικών και συμμαχικών δυνάμεων από τον γερμανικό στρατό και την επιβολή τριπλής κατοχής στη χώρα μας, άρχισαν και οι πρώτες εκδηλώσεις αντίστασης. Ξεκινώντας από παράτολμες συμβολικές πράξεις, όπως η καταβίβαση της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη, στις 31 Μαΐου 1941, από τους Γλέζο και Σάντα, η αντίσταση πήρε σύντομα ένοπλη μορφή. Ωστόσο, το αντάρτικο δεν ήταν μεταξύ των διαθέσιμων επιλογών για τους περισσότερους κατοίκους της δοκιμαζόμενης από την πείνα και τις κακουχίες πρωτεύουσας. Πολλοί από αυτούς, όμως, άρπαζαν τις ελάχιστες ευκαιρίες που τους δίνονταν, για να εκδηλώσουν την οργή τους απέναντι στους κατακτητές. Μία από αυτές, ίσως η συγκλονιστικότερη, ήταν η κηδεία του μεγάλου ποιητή, Κωστή Παλαμά, στις 28 Φεβρουαρίου 1943. Η πάνδημη συμμετοχή στη νεκρώσιμο ακολουθία και ο χαρακτήρας αντιστασιακής εκδήλωσης που της δόθηκε, ήταν άλλωστε το πιο ταιριαστό τέλος για τον επιφανέστερο εκπρόσωπο της γενιάς του 1880, στην ποίηση του οποίου συνδιαλέγονται η αρχαία και η βυζαντινή γραμματεία, τα εκκλησιαστικά κείμενα, η δημοτική παράδοση, ο νεοελληνικός διαφωτισμός και τα πρωτοποριακά ευρωπαϊκά ρεύματα του 19ου αιώνα. Με το έργο του, ο Παλαμάς προσπάθησε να θεμελιώσει το ιδεολογικό αφήγημα της αδιάλειπτης ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού. Με τον θάνατό του, ένωσε τους Ελληνες υπό το αίτημα της απελευθέρωσης από τον φασισμό. Στις φωτογραφίες, το βουβό πλήθος φαίνεται να συλλογίζεται τους στίχους από τον Τέταρτο Λόγο, στον Δωδεκάλογο του Γύφτου: «Ω το υπέρτατο τανάσασμα, ω, το ανάκρασμα της νίκης, ύστερ' από κάτεργα σκλαβιάς κι από χρόνια καταδίκης!»

Πηγή: http://www.kathimerini.gr/411589/article/epikairothta/ellada/h-khdeia-toy-kwsth-palama-to-1943

Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος περιγράφει την κηδεία του Παλαμά:

Όταν φτάσαμε εκεί εμείς, η εκκλησία ήταν κατάμεστη και πάρα πολύς κόσμος ήταν έξω στην πλατεία. (…) Μετά τη νεκρώσιμη ακολουθία μίλησε ο Δαμασκηνός για τον Έλληνα. Ύστερα απάγγειλε ο Σικελιανός το ποίημά του με μια φωνή όσο ποτέ δυνατή. Τράνταζε ο Σικελιανός. Το ποίημα δεν ξέρω αν είναι από τα μεγάλα του. Εκείνη την ώρα τάραξε τις ψυχές και πολλοί κλαίγανε. Έδωκε τον τόνο. Δεν υπήρχε θάνατος πια. Τελούνταν μπρος μας η αιωνοποίηση, η αποθέωση ενός θνητού. Τη θλίψη την αντικαθιστούσε μια πνοή θριάμβου. (…) Ο κόσμος -τον υπολόγιζα ως δυόμιση χιλιαδες- σχημάτισε ένα αμφιθέατρο στον κατήφορο που οδηγούσε προς τον τάφο. Τι έγινε ακριβώς στον τάφο δεν είδα. Δεν μπόρεσα να πλησιάσω. Είδα πως γίνονταν κατάθεση στεφάνων, πως κατάθεσαν στεφάνια και κάτι ξένοι. Μόλις όμως συνέβηκε αυτό διά μιας από διάφορες πλευρές ακούγεται ο Εθνικός μας Ύμνος. Φαίνεται πως ο Κατσίμπαλης με την Ιωάννα άρχισαν πρώτοι. Πρώτα δειλά, ύστερα η φωνή κατάκτησε όλον τον κόσμο, μυριόστομη. Ήταν η στιγμή η πιο συγκινητική. Ο κόσμος τραγουδούσε με πάθος. Κάποιος φώναξε “Ζήτω η ελευθερία του πνεύματος”. Αλλά ο κόσμος ήθελε ελευθερία σκέτη και φώναζε “Ζήτω η Ελευθερία”.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΤΣΟΣ “ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ” Εκδόσεις “ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ”

Ο Ντίνος Ηλιόπουλος θυμάται την κηδεία του Κ. Παλαμά:
Στην κηδεία του μεγάλου μας Παλαμά όλος ο εξασθενημένος λαός, σαν πείσμα της αλύγιστης συνείδησης, κάτι σαν αυτό της δικτατορίας με το Γέρο της Δημοκρατίας. Όλοι οι θεατρικοί σπουδαστές ρίχνουμε από ένα μπουκετάκι βιολέτες. Ο Γερμανός Διοικητής της Αθήνας καταθέτει ένα στεφάνι: “Deutschland zu Palamas”. Ο λογοτέχνης Κατσίμπαλης και ο συγγραφέας Δ. Γιαννουκάκης αρχίζουν να ψελλίζουν τον Εθνικό μας Ύμνο. Ακουλουθούμε όλοι βροντόφωνα. Αναταραχή στους γύρω μισθοφόρους ντυμένους ανίερα τσολιάδες. Ο Γερμανός τούς σταμάτησε με μια διαταγή του χεριού και στέκεται κι αυτός προσοχή. Για ένα λεπτό λευτερώθηκε η Ελλάδα.
ΝΤΙΝΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ “ΕΝΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΟΝΟΜΑΤΙ ΝΤΙΝΟΣ” Εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ

Πηγή: http://logomnimon.wordpress.com/%CE%BA-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CF%83/


Η κηδεία του έμεινε μνημειώδης στα χρονικά της πατρίδας μας. Χιλιάδες λαός πλημμύρισε το Α' Νεκροταφείο Αθηνών και συνόδευσε τον μεγάλο μας ποιητή μέχρι την τελευταία του κατοικία, ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο, μπροστά στα μάτια των έκπληκτων Γερμανών κατακτητών. Λίγο νωρίτερα ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός είχε απαγγείλει το περίφημο νεκρώσιμο ποίημα στη μνήμη του Κωστή Παλαμά.

ΠΑΛΑΜΑΣ

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές, δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένα βουνό με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα, κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό, ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η  δικιά μου γλώσσα;

Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά, Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ' αστέρια, μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ' τον στα χέρια

γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη, πες μ' ένα μόνο ανασασμόν: "Ο Παλαμάς !", ν' αντιβογκήσει τ' όνομά του η οικουμένη !

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές, δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένας λαός, σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει... κι ακέριος φλέγεται ως με τ' άδυτο ο Ναός, κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τονε σκέπει.

Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός της αιωνιότητας, αστράφτει αυτήν την ώρα Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,

που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά στη γην αυτήν με μιαν ισόθεη Σκέψη, τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει.

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές, δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα... Βόγκα Παιάνα ! Οι σημαίες οι φοβερές της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
 

Άγγελος Σικελιανός

 Πηγή:http://www.sarantakos.com/kibwtos/komnas/palbio.html#sikelianos

 

Η κηδεία του Κ.Παλαμά στο ψηφιακό αρχείο της Δημόσιας τηλεόρασης.