ΘΕΩΡΙΑ Ν.ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ(2)

ΘΕΩΡΙΑ  Ν.ΓΛΩΣΣΑΣ  Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

1.    Τρόποι σύνδεσης προτάσεων

Παρατακτική σύνδεση: συνδέει όμοιες  προτάσεις  και επιτυγχάνεται με τη χρήση παρατακτικών συνδέσμων:

•         Συμπλεκτικοί: και, ούτε, μήτε, ……..
•         Διαχωριστικοί: ή είτε
•          Αντιθετικοί: όμως, αλλά, μα και, μόνο, παρά, ωστόσο, μα, μολοταύτα……
•          Συμπερασματικοί: λοιπόν ,άρα, ώστε επομένως,
•         Επεξηγηματικός: δηλαδή

Η παρατακτική σύνδεση έχει ως αποτέλεσμα τις απλές μορφές λόγου  και διευκολύνει τη διαδικασία της κατανόησης και της πρόσληψης.

Υποτακτική σύνδεση: Συνδέει ανόμοιες προτάσεις και επιτυγχάνεται με τη χρήση υποτακτικών συνδέσμων:

•          Ειδικοί: ότι, πως, που
•          Ενδοιαστικοί: μη, μήπως
•          Χρονικοί: όταν , αφού, καθώς, ενώ, αφότου, πριν, μόλις, ώσπου
•          Εναντιωματικοί: αν και, και αν, και να, μόλο που, μολονότι
•          Αιτιολογικοί: αφού, διότι, επειδή, γιατί,
•          Υποθετικοί: αν, άμα
•          Τελικοί: για να, να
•          Συμπερασματικοί: ώστε, έτσι που

Απλή υπόταξη: Μια δευτερεύουσα εξαρτάται από μια κύρια πρόταση

Διαδοχική υπόταξη: Από μια κύρια πρόταση εξαρτάται μια δευτερεύουσα και αυτή από μια άλλη δευτερεύουσα και ούτω καθεξής.

Η υποτακτική σύνδεση και κυρίως η διαδοχική υπόταξη έχει ως αποτέλεσμα τις σύνθετες μορφές λόγου, τη δημιουργία σύνθετων συλλογιστικών πορειών και κατά συνέπεια το 

σύνθετο και πολύπλοκο ύφος. Μερικές  φορές η υποτακτική σύνδεση δυσκολεύει τη 

διαδικασία της κατανόησης και της πρόσληψης.

Ασύνδετο σχήμα: Σύνδεση προτάσεων χωρίς συνδέσμους αλλά μόνο με σημεία στίξης(κόμματα).

Το ασύνδετο σχήμα έχει ως αποτέλεσμα λόγο γρήγορο, ζωντανό και κοφτό.

2.     Μικροπερίοδος και μακροπερίοδος λόγος

Μικροπερίοδος λόγος: Λόγος, απλός, σαφής, γρήγορος  και κατανοητός που διευκολύνει 

τη διαδικασία ανάγνωσης και πρόσληψης. Δίνει γρήγορο ρυθμό, παραστατικότητα και 

ζωντάνια και στηρίζεται στην παρατακτική σύνδεση.

Μακροπερίοδος λόγος: χρησιμοποιείται για ν’ αποδώσει σύνθετες συλλογιστικές πορείες

 και στηρίζεται στη διαδοχική υπόταξη. Με τον μακροπερίοδο λόγο παρουσιάζονται

 σύνθετες και πολύπλοκες σκέψεις, ξετυλίγεται και αναπτύσσεται η επιχειρηματολογία του συντάκτη του κειμένου. Ο μακροπερίοδος λόγος προσδίδει δυναμικότητα και ένταση στο 

λόγο και προσδίδει  μεστό και σύνθετο ύφος. (όταν χρησιμοποιείται σωστά)

Για να χρησιμοποιήσει κάποιος τον μακροπερίοδο λόγο πρέπει να κατέχει πού καλά τη 

χρήση της γλώσσας γιατί αλλιώς παρασύρεται σε συντακτικά λάθη.

Μερικές φορές στον μακροπερίοδο λόγο τα νοήματα είναι ασαφή και δυσκολεύεται η διαδικασία  ανάγνωσης και πρόσληψης

3.     Αναφορικές προτάσεις

Είναι οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες και 

αναφορικά επιρρήματα και προσδιορίζουν κάποιο όρο μιας άλλης πρότασης.

Αναφορικές ονοματικές προτάσεις: Εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες, και

 έχουν θέση υποκειμένου, αντικειμένου, κατηγορουμένου, ομοιόπτωτου ή ετερόπτωτου προσδιορισμού: Πάρε ο,τι θέλεις.

Αναφορικές επιρρηματικές προτάσεις: Εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα

(όπου, όπως, όποτε, όσο, ….) και παίζουν τον ρόλο του επιρρηματικού προσδιορισμού:   

Πήγαινε όπου θέλεις.

Αναφορικές προσδιοριστικές προτάσεις: Αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα 

του όρου τον οποίο προσδιορίζουν και γι’ αυτό δε χωρίζονται με κόμμα: Ο άνθρωπος που εμπιστευόμουν μου είπε ψέματα.

Αναφορικές παραθετικές προτάσεις: Δεν αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμα 

του όρου τον οποίο προσδιορίζουν και μπορούν να παραλειφτούν χωρίς να αλλοιωθεί το νόημα της περιόδου και γι’ αυτό χωρίζονται με κόμμα: Η Μαρία, που είναι πολύ

 ευγενική, ρώτησε διακριτικά.

4.     Ο ρόλος των εγκλίσεων 

Οριστική: Δηλώνει συνήθως το πραγματικό και το βέβαιο και σπανιότερα το πιθανό και το δυνατό.

Υποτακτική: Δηλώνει κυρίως επιθυμία και το ενδεχόμενο αλλά και προτροπή, αποτροπή, 

ευχή, παραχώρηση, απορία, προσταγή ή απαγόρευση.

Προστακτική: Δηλώνει προσταγή, προτροπή, απαγόρευση, παράκληση, ευχή και έντονη περιέργεια.

Ο

5.     Οπτική γωνία- εστίαση

Εσωτερική οπτική γωνία- εστίαση:  ο αφηγητής μετέχει στα γεγονότα που αφηγείται 

και συμμετέχει στη δράση, η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη και τα γεγονότα δίνονται μέσα 

από την οπτική γωνία του αφηγητή. Το αποτέλεσμα είναι η ζωντάνια, παραστατικότητα

και το συναισθηματικό στοιχείο.

Εξωτερική οπτική γωνία-εστίαση:  ο αφηγητής δε μετέχει στα γεγονότα που αφηγείται,

 η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη και ο αφηγητής γνωρίζει τα πάντα σε σχέση με τις σκέψεις , τα γεγονότα και την εξέλιξη τους. Το αποτέλεσμα είναι η αντικειμενικότητα. 

Ε