ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΒΙΒΛΙΟ 3 71-74

Μετάφραση

(71)Αφού λοιπόν έπραξαν αυτά και αφού κάλεσαν σε συνέλευση τους Κερκυραίους, είπαν ότι αυτές οι ενέργειες (δηλαδή ο φόνος των δημοκρατικών αρχηγών) και ότι ήταν οι πιο συμφέρουσες και ότι δε θα υποδουλώνονταν με κανένα τρόπο πια στους Αθηναίους· και στο εξής μένοντας ουδέτεροι να μη δέχονται ούτε τους μεν ούτε τους δε παρά μόνο (αν εμφανίζονταν) με ένα πλοίο, μεγαλύτερη όμως παρουσία πλοίων να τη θεωρούν εχθρική. Και αφού μίλησαν έτσι, ανάγκασαν (το λαό) και να επικυρώσει την πρότασή τους. Στέλνουν ακόμη και στην Αθήνα πρέσβεις αμέσως για να τους εξηγήσουν για όσα έχουν γίνει, ότι τους συνέφερε (τους Αθηναίους και για να τους πείσουν (τους Κερκυραίους) που είχαν καταφύγει εκεί να μην κάνουν καμιά εχθρική ενέργεια για να μην προκύψει καμιά αντεκδίκηση (από την Αθήνα).

(72) Όταν λοιπόν ήρθαν (οι πρέσβεις), αφού συνέλαβαν οι Αθηναίοι και τους πρέσβεις ως υποκινητές στάσης και όσους (οι πρέσβεις) έπεισαν, τους συγκέντρωσαν για ασφάλεια στην Αίγινα. Στο μεταξύ όμως, αυτοί από τους Κερκυραίους που ήταν κύριοι της πολιτικής κατάστασης, όταν ήρθε (στην Κέρκυρα) κορινθιακό πλοίο και Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις, κάνουν επίθεση κατά των δημοκρατικών και τους νίκησαν σε μάχη. Και όταν ήρθε η νύχτα οι δημοκρατικοί καταφεύγουν στην ακρόπολη και στα υψηλά και οχυρά μέρη της πόλης και αφού συγκεντρώθηκαν εκεί εγκαταστάθηκαν με ασφάλεια, και κατείχαν το Υλλαϊκό λιμάνι. αι οι άλλοι (οι ολιγαρχικοί) κατέλαβαν και την αγορά, όπου ακριβώς κατοικούσαν οι περισσότεροι απ’ αυτούς, και το γειτονικό της λιμάνι που βλέπει στην απέναντι στεριά.

(73) Και την επόμενη μέρα έκαναν μερικές μικροεπιθέσεις οι δύο (παρατάξεις) και έστελναν (ανθρώπους) εδώ κι εκεί στα χωράφια, προσκαλώντας τους δούλους και υποσχόμενοι ελευθερία. Και ο μεγαλύτερος αριθμός των δούλων πήγαν ως σύμμαχοι με τους δημοκρατικούς, ενώ οκτακόσιοι μισθοφόροι από τη στεριά (πήγαν) με το μέρος των άλλων.

(74) Κι αφού πέρασε μια ημέρα γίνεται πάλι μάχη και νικούν οι δημοκρατικοί και εξαιτίας της ισχύος των θέσεών τους και επειδή είχαν αριθμητική υπεροχή· εξάλλου και οι γυναίκες τούς υποστήριζαν ενεργά με τόλμη χτυπώντας από τα σπίτια με κεραμίδια και υπομένοντας την ταραχή αντίθετα προς τη φύση τους. Κι όταν έγινε υποχώρηση αργά το απόγευμα, επειδή φοβήθηκαν οι ολιγαρχικοί μήπως οι δημοκρατικοί, αφού επιτεθούν, κυριεύσουν με αιφνιδιαστική έφοδο και το ναύσταθμο και τους σκοτώσουν, πυρπολούν τα σπίτια που ήταν γύρω από την αγορά και τα σπίτια όπου κατοικούσαν πολλές οικογένειες, για να μην υπάρχει δρόμος προσέγγισης (προς το ναύσταθμο), χωρίς να λυπούνται ούτε τα δικά τους ούτε τα ξένα σπίτια. Ώστε κάηκαν εντελώς και πολλά πράγματα εμπόρων και κινδύνεψε όλη η πόλη να καταστραφεί, αν ενίσχυε τη φωτιά άνεμος με κατεύθυνση προς αυτή (δηλαδή την πόλη). Και αφού σταμάτησαν τη μάχη, καθώς και τα δύο στρατόπεδα απείχαν από πολεμικές ενέργειες, κατά τη νύχτα βρίσκονταν σ’ επιφυλακή. Και το κορινθιακό πλοίο, όταν είχαν επικρατήσει οι δημοκρατικοί, ανοιγόταν με προφυλάξεις στο ανοιχτό πέλαγος, και οι πιο πολλοί από τους μισθοφόρους, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί, πέρασαν στην (απέναντι) στεριά.

Πηγή: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/A_Lyk/A_Lyk.htm

Σχολιασμός κειμένου

    Οι ενέργειες των ολιγαρχικών μετά τη δολοφονία του Πειθία:

•  Συγκαλούν την εκκλησία του δήμου:ενώ ουσιαστικά έχουν καταλύσει τη βουλή συγκαλούν τη συνέλευση του Κερκυραϊκού λαού στην οποία εξαγγέλλουν την καινούρια εξωτερική πολιτική.
• Η κίνηση τους αυτή αποσκοπεί να δώσει την εντύπωση στους Κερκυραίους πολίτες οτι δεν έχει αλλάξει τίποτα στη λειτουργία του  πολιτεύματος και των θεσμών. Στην πραγματικότητα όμως το πολίτευμα και οι θεσμοί χρησιμοποιούνται στην συγκεκριμένη περίπτωση μόνο για λόγους εντυπώσεων και μόνο για να νομιμοποιήσουν τις αυθαίρετες και αυταρχικές πράξεις αυτών που έχουν την εξουσία.
• Το πολίτευμα της Κέρκυρας μόνο κατ' επίφαση είναι  πια δημοκρατικό και δεν αργεί να καταλάβει  κανείς την απολυταρχική συμπεριφορά των ολιγαρχικών .
• Οι ολιγαρχικοί αναγκάζουν τον λαό να επικυρώσει τις αποφάσεις τους με τις μεθόδους της βίας και της τρομοκρατίας  και έτσι καταρρέει και το τελευταίο πρόσχημα της δημοκρατίας. Η ελεύθερη λήψη αποφάσεων δεν υπάρχει πια...
• Η δολοφονία του Πειθία και των άλλων δημοκρατικών παρουσιάζεται από τους ολιγαρχικούς ως η καλύτερη λύση και ως αναγκαία κίνηση και έτσι η βία προβάλλεται ως πράξη σωτήρια για το καλό των πολιτών.
• Οι ολιγαρχικοί δίνουν και τις κατευθυντήριες γραμμές της νέας εξωτερικής τους πολιτικής: πολιτική ουδετερότητα απέναντι στους δύο αντιπάλους: Αθηναίους και Σπαρτιάτες. Το ψήφισμα της ουδετερότητας από τη μια πλευρά κρατάει τους Κερκυραίους έξω από τη διαμάχη Αθηναίων-Σπαρτιατών από  την άλλη όμως καταλύει την  αμυντική συμφωνία με τους Αθηναίους και έτσι οι Κερκυραίοι οδηγούνται μακριά από την  Αθηναϊκή επιρροή και είναι  ελεύθερος  ο δρόμος για την προσέγγιση της Κέρκυρας από τους Σπαρτιάτες. Η δημοκρατική παράταξη έχει χάσε πια όλα της τα ερείσματα στην Κέρκυρα. Είναι φανερό οτι η αντιπαράθεση φιλοσπαρτιατών και φιλοδημοκρατικών κινεί τα νήματα και οξύνει τα πολιτικά πάθη.
• Οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί στέλνουν επίσης εσπευσμένα πρέσβεις στην Αθήνα. Πίσω από την  κίνηση τους αυτή υπάρχουν πολιτικές σκοπιμότητες: οι ολιγαρχικοί α) θέλουν να πείσουν τους Αθηναίους οτι η νέα κατάσταση συνέφερε και εκείνους β) θέλουν ν'αποτρέψουν την αντίδραση των δημοκρατικών Κερκυραίων που είχαν καταφύγει στην Αθήνα. Οι ολιγαρχικοί Κερκυραίοι θέλουν ν' αποτρέψουν κάθε πιθανότητα παρέμβασης της Αθήνας και ενώ εχουν διακηρύξει τη ουδετερότητα, οι βαθύτερες επιδιώξεις τους κρύβουν πολιτικό δόλο, συμφέρον και υποκρισία. Η ενέργεια τους πάντως να στείλουν πρέσβεις στην Αθήνα φανερώνει α) τη  πολιτική τους ευελιξία και β) την αυτοπεποίθηση τους οτι στο πλευρό τους έχουν τη Πελοποννησιακή συμμαχία.

Η αντίδραση των Αθηναίων

Η διπλωματική κίνηση των Κερκυραίων ολιγαρχικών απέτυχε και οι Αθηναίοι συνέλαβαν και τους πρέσβεις και όσους συντάχθηκαν  μαζί τους. Προφανώς κάποιοι δημοκρατικοί πείστηκαν από τους πρέσβεις των ολιγαρχικών είτε λόγω πατριωτισμού είτε λόγω υποσχέσεων και απειλών των ολιγαρχικών. Όμως η αντίδραση των Αθηναίων είναι άμεση: εκτοπίζουν τους δημοκρατικούς φυγάδες στην Αίγινα ενώ στην αρχή τους είχαν συμπεριφερθεί με φιλική διάθεση και μεγαλοψυχία.
Η απόφαση των Αθηναίων να συλλάβουν τους Κερκυραίους πρέσβεις παραβιάζει τους άγραφους νόμους της ασυλίας και της φιλοξενίας αλλά οι Αθηναίοι στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουν την δικαιολογία της κατάλυσης της έννομης τάξης στην Κέρκυρα.

 Τα γεγονότα στην Κέρκυρα

1. Όταν φτάνει μια κορινθιακή τριήρης στην Κέρκυρα με Σπαρτιάτες πρέσβεις, οι ολιγαρχικοί βρήκαν την ευκαιρία και επιτέθηκαν στους δημοκρατικούς, τους οποίους και νίκησαν.Η Σπαρτιατική αποστολή φτάνει στην Κέρκυρα για να ενθαρρύνει τους ολιγαρχικούς να αναλάβουν δράση προς όφελος των Σπαρτιατών , ειδικά μετά τις ενέργειες των Αθηναίων. Κατά τη διάρκεια της νύχτας τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα κατέλαβαν διαφορετικές θέσεις.
2. Οι αντίπαλες παρατάξεις, σ'αυτήν την κρίσιμη στιγμή της αναμέτρησης, καταφεύγουν στη στρατολόγηση δούλων για να αυξήσουν το έμψυχο υλικό τους. Οι δούλοι, στην πλειοψηφία τους, προσχωρούν στη δημοκρατική  παράταξη, ίσως λόγω ιδεολογικής συγγένειας με τους δημοκρατικούς ή ίσως λόγω συμπάθειας, αφού οι δούλοι ήταν αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους σκληρούς και άπληστους ολιγαρχικούς. Ίσως βέβαια οι δούλοι να πίστευαν οτι η έκβαση της εμφύλιας διαμάχης θα ήταν ευνοϊκή για τους δημοκρατικούς.

 Η μάχη ολιγαρχικών-δημοκρατικών.

1. Η στάση των κερκυραίων τερματίζεται με τη νίκη των δημοκρατικών. Η νίκη των δημοκρατικών οφείλεται στους εξής λόγους:

• Οι δημοκρατικοί είχαν καλύτερες θέσεις (ακρόπολη, υψηλά και οχυρά μέρη).
• Οι δημοκρατικοί υπερείχαν αριθμητικά, αφού είχαν δεχτεί και την ενίσχυση των δούλων.
• Την ώρα της τελικής σύγκρουσης, οι δημοκρατικοί είχαν και τη βοήθεια των γυναικών τους:δίνεται έμφαση στη συμμετοχή των γυναικών στις συγκρούσεις και στον ρόλο που έπαιξαν στην έκβαση της μάχης. Η γυναίκα, την εποχή του Θουκυδίδη ζει στο περιθώριο χωρίς δικαιώματα και  εξόδους. Είναι λογικό λοιπόν να σχολιάζεται από τον Θουκυδίδη αυτή η πρωτοφανής και δυναμική παρέμβαση των γυναικών, που είναι αντίθετη προς τη φύση τους.

    2. Οι ολιγαρχικοί μετά την ήττα τους βρίσκονται σε κατάσταση απελπισίας: καίνε τα σπίτια που βρίσκονται περιμετρικά της αγοράς για να καθυστερήσουν την έφοδο των αντιπάλων τους και να προλάβουν ν'ανασυνταχθούν. Η πράξη του εμπρησμού αποτελεί μια πράξη απελπισίας η οποία απείλησε την πόλη με ολοκληρωτική καταστροφή. Οι ολιγαρχικοί βρίσκονται σε τραγική κατάσταση:Το γεγονός οτι το κορινθιακό πλοίο αποχωρεί και οτι τους εγκαταλείπουν όλοι οι υποστηρικτές τους, τους φέρνει σε απόγνωση και σκέφτονται την τιμωρία για όσα είχαν διαπράξει.