Έντγκαρ Άλαν Πόε
Έντγκαρ Άλαν Πόε
Ο Έντγκαρ Άλαν Πόε γεννήθηκε στη Βοστώνη το 1809, από γονείς θεατρίνους.
Πριν κλείσει τα δύο του χρόνια, οι γονείς του πέθαναν, και ο Έντγκαρ
βρέθηκε στο Ρίτσμοντ, στο σπίτι του εμπόρου Τζων Άλλαν, που όμως δεν τον
υιοθέτησε ποτέ. Οι σχέσεις του με τον πατριό του δεν ήταν ποτέ καλές,
αλλά επιδεινώθηκαν όταν ο Άλλαν ανάγκασε τον Έντγκαρ να διακόψει τις
σπουδές του στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, επειδή δεν ήταν
διατεθειμένος να αναλάβει τα έξοδά του. Το 1830 ο Έντγκαρ μπήκε στη
Στρατιωτική Ακαδημία του Γουέστ Πόιντ, απ' όπου αποπέμφθηκε τον επόμενο
χρόνο προκαλώντας επίτηδες σκάνδαλο για να εκδικηθεί τον πατριό του.
Δούλεψε έπειτα για ένα μεγάλο διάστημα σε διάφορες εφημερίδες του Ρίτσμοντ, της Φιλαδέλφειας και της Νέας Υόρκης, για λόγους βιοποριστικούς, αλλά κατακτώντας παράλληλα τη φήμη του έγκυρου κριτικού. "Το Κοράκι και άλλα ποιήματα", που κυκλοφόρησε το 1845, τον καθιέρωσε εν μια νυκτί ως συγγραφέα, χωρίς όμως να του ανακουφίσει τη φτώχεια στην οποία είχε ζήσει όλη την ως τότε ζωή του. Το 1836 παντρεύτηκε τη δεκατετράχρονη εξαδέλφη του Βιρτζίνια, που πέθανε φυματική έντεκα χρόνια αργότερα. Πέθανε στις 7 Οκτωβρίου, το 1849, αλκοολικός και οπιομανής κυνηγώντας διαρκώς το όραμα της χαμένης Βιρτζίνια, και τάφηκε δίπλα της στη Βαλτιμόρη, όπως το επιθυμούσε.
Δούλεψε έπειτα για ένα μεγάλο διάστημα σε διάφορες εφημερίδες του Ρίτσμοντ, της Φιλαδέλφειας και της Νέας Υόρκης, για λόγους βιοποριστικούς, αλλά κατακτώντας παράλληλα τη φήμη του έγκυρου κριτικού. "Το Κοράκι και άλλα ποιήματα", που κυκλοφόρησε το 1845, τον καθιέρωσε εν μια νυκτί ως συγγραφέα, χωρίς όμως να του ανακουφίσει τη φτώχεια στην οποία είχε ζήσει όλη την ως τότε ζωή του. Το 1836 παντρεύτηκε τη δεκατετράχρονη εξαδέλφη του Βιρτζίνια, που πέθανε φυματική έντεκα χρόνια αργότερα. Πέθανε στις 7 Οκτωβρίου, το 1849, αλκοολικός και οπιομανής κυνηγώντας διαρκώς το όραμα της χαμένης Βιρτζίνια, και τάφηκε δίπλα της στη Βαλτιμόρη, όπως το επιθυμούσε.
.........................Η
σύντομη, γεμάτη προσωπικές τραγωδίες ζωή του Πόε επέδρασε καταλυτικά
στις «αλλόκοτες» λογοτεχνικές του ιστορίες, στις οποίες κυριαρχούν η
φθορά, ο θάνατος, ο φόβος, η θλίψη αλλά και η ειρωνεία και το μαύρο
χιούμορ.
Ωστόσο, η διερεύνηση του ταραχώδους βίου και των ψυχικών τραυμάτων της παιδικής ηλικίας (όπου π. χ. η Μαρία Βοναπάρτη, μαθήτρια του Φρόιντ, απέδωσε τη λανθάνουσα νεκροφιλία) δεν μπορούν να ερμηνεύσουν την πρωτοτυπία της καλλιτεχνικής δημιουργικότητάς του. Ο Πόε υπήρξε μια ιδιοφυΐα που άφησε ανεξίτηλη σφραγίδα στην αμερικανική και παγκόσμια λογοτεχνία. Πλάι στα λυρικά ποιήματα, όπως το «Κοράκι» με την πασίγνωστη επωδό «ποτέ πια», συνυπάρχουν κριτικές μελέτες σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες της εποχής, και δοκίμια ποιητικής, όπως «Η Φιλοσοφία της Σύνθεσης» και η «Ποιητική Αρχή». Κυρίως, όμως, μέσα από την ποικιλομορφία των διηγημάτων του αναδύονται νέα αφηγηματικά είδη, όπως η λογοτεχνία τρόμου και η αστυνομική λογοτεχνία.
Βέβαια, το «γοτθικό» αφήγημα που συγγενεύει με τον γερμανικό και αγγλικό ρομαντισμό και γεννήθηκε ως αντίδραση στον ορθολογισμό, ήταν δημοφιλές ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα. Οταν ο γοτθικός ρομαντισμός μεταλαμπαδεύεται στην Αμερική διατηρεί τα χαρακτηριστικά του, δηλ. έμφαση στη μυστηριώδη ατμόσφαιρα, στη σεξουαλικότητα που συχνά συνδέεται με την τρέλα και τον θάνατο και στο εξωλογικό, εξωπραγματικό στοιχείο. Ωστόσο, κανείς δεν απέδωσε με περισσότερη δεξιοτεχνία και ψυχολογική δεινότητα το γοτθικό κλίμα όσο ο Πόε. Η μεγαλοφυΐα του έγκειται στην ικανότητά του να δίνει αληθοφανή υπόσταση στο φανταστικό, το ονειρικό, το εφιαλτικό. «Ο τρόμος δεν υπάρχει στη Γερμανία αλλά στην ψυχή», έγραφε ο Πόε, απαντώντας σε επικρίσεις σχετικές με τη νοσηρή εμμονή στο μακάβριο και την υπερβολική ροπή του στο γκροτέσκο. Οι ήρωές του εξιστορούν με εξαιρετική ακρίβεια και αποστασιοποίηση οριακές ψυχικές καταστάσεις.
Ομως, η πρωτοπρόσωπη γραφή που συνήθως υιοθετείται προσδίδει ψυχολογικό βάθος, αξιοπιστία και την αυθεντικότητα της βιωμένης εμπειρίας. Ακόμη πιο σπουδαία είναι η συμβολή του Πόε στην εξέλιξη της αστυνομικής λογοτεχνίας, αφού «Οι δολοφονίες της οδού Μοργκ» (1841) θεωρείται το πρώτο ντετεκτιβικό διήγημα με πρωταγωνιστή τον αρχετυπικό ντετέκτιβ Ογκίστ Ντιπέν.
Η ακτινοβολία του Πόε δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητους τους Ελληνες συγγραφείς. Οι μεταφράσεις των Ροΐδη, Περικλή Γιαννοπούλου κ. ά. συνέβαλαν στην έγκαιρη γνωριμία και ένθερμη υποδοχή του από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Από τότε το ενδιαφέρον για τον συγγραφέα της «Πτώσης του Οίκου των Ασερ» παραμένει αμείωτο, όπως πιστοποιούν οι συνεχείς μεταφράσεις του έργου του.
Πηγή: http://www.kathimerini.gr/430331/article/politismos/arxeio-politismoy/o-taraxwdhs-vios-toy-entgkar-alan-poe
Ωστόσο, η διερεύνηση του ταραχώδους βίου και των ψυχικών τραυμάτων της παιδικής ηλικίας (όπου π. χ. η Μαρία Βοναπάρτη, μαθήτρια του Φρόιντ, απέδωσε τη λανθάνουσα νεκροφιλία) δεν μπορούν να ερμηνεύσουν την πρωτοτυπία της καλλιτεχνικής δημιουργικότητάς του. Ο Πόε υπήρξε μια ιδιοφυΐα που άφησε ανεξίτηλη σφραγίδα στην αμερικανική και παγκόσμια λογοτεχνία. Πλάι στα λυρικά ποιήματα, όπως το «Κοράκι» με την πασίγνωστη επωδό «ποτέ πια», συνυπάρχουν κριτικές μελέτες σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες της εποχής, και δοκίμια ποιητικής, όπως «Η Φιλοσοφία της Σύνθεσης» και η «Ποιητική Αρχή». Κυρίως, όμως, μέσα από την ποικιλομορφία των διηγημάτων του αναδύονται νέα αφηγηματικά είδη, όπως η λογοτεχνία τρόμου και η αστυνομική λογοτεχνία.
Βέβαια, το «γοτθικό» αφήγημα που συγγενεύει με τον γερμανικό και αγγλικό ρομαντισμό και γεννήθηκε ως αντίδραση στον ορθολογισμό, ήταν δημοφιλές ήδη από τα τέλη του 18ου αιώνα. Οταν ο γοτθικός ρομαντισμός μεταλαμπαδεύεται στην Αμερική διατηρεί τα χαρακτηριστικά του, δηλ. έμφαση στη μυστηριώδη ατμόσφαιρα, στη σεξουαλικότητα που συχνά συνδέεται με την τρέλα και τον θάνατο και στο εξωλογικό, εξωπραγματικό στοιχείο. Ωστόσο, κανείς δεν απέδωσε με περισσότερη δεξιοτεχνία και ψυχολογική δεινότητα το γοτθικό κλίμα όσο ο Πόε. Η μεγαλοφυΐα του έγκειται στην ικανότητά του να δίνει αληθοφανή υπόσταση στο φανταστικό, το ονειρικό, το εφιαλτικό. «Ο τρόμος δεν υπάρχει στη Γερμανία αλλά στην ψυχή», έγραφε ο Πόε, απαντώντας σε επικρίσεις σχετικές με τη νοσηρή εμμονή στο μακάβριο και την υπερβολική ροπή του στο γκροτέσκο. Οι ήρωές του εξιστορούν με εξαιρετική ακρίβεια και αποστασιοποίηση οριακές ψυχικές καταστάσεις.
Ομως, η πρωτοπρόσωπη γραφή που συνήθως υιοθετείται προσδίδει ψυχολογικό βάθος, αξιοπιστία και την αυθεντικότητα της βιωμένης εμπειρίας. Ακόμη πιο σπουδαία είναι η συμβολή του Πόε στην εξέλιξη της αστυνομικής λογοτεχνίας, αφού «Οι δολοφονίες της οδού Μοργκ» (1841) θεωρείται το πρώτο ντετεκτιβικό διήγημα με πρωταγωνιστή τον αρχετυπικό ντετέκτιβ Ογκίστ Ντιπέν.
Η ακτινοβολία του Πόε δεν θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητους τους Ελληνες συγγραφείς. Οι μεταφράσεις των Ροΐδη, Περικλή Γιαννοπούλου κ. ά. συνέβαλαν στην έγκαιρη γνωριμία και ένθερμη υποδοχή του από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Από τότε το ενδιαφέρον για τον συγγραφέα της «Πτώσης του Οίκου των Ασερ» παραμένει αμείωτο, όπως πιστοποιούν οι συνεχείς μεταφράσεις του έργου του.
Πηγή: http://www.kathimerini.gr/430331/article/politismos/arxeio-politismoy/o-taraxwdhs-vios-toy-entgkar-alan-poe
Το κοράκι(απόσπασμα)
Γυρίζοντας στη κάμαρα με μια καρδιά όλο φλόγα,
άκουσα πάλι να χτυπούν πιο δυνατά από πρώτα.
"Σίγουρα κάποιος θα χτυπά από το παραθύρι,
ας πάω να δω κι ας λύσω πια ετούτο το μυστήριο,
ας ησυχάσει η μαύρη μου καρδιά
και θα το λύσω θα είναι οι αγέρηδες και όχι τίποτ' άλλο.
'Ανοιξα το παράθυρο κι ένα κοράκι μαύρο
με σχήμα μεγαλόπρεπο στη κάμαρα μου μπήκε
και χωρίς διόλου να σταθεί ή ν' αμφιβάλλει λίγο,
επήγε και εκάθισε στη πέτρινη Παλλάδα
απάνω από τη πόρτα μου, γιομάτο σοβαρότη.
Κουνήθηκεν, εκάθισε και όχι τίποτ' άλλο.
Το εβενόχρωμο πουλί που σοβαρό καθόταν
τη λυπημένη μου ψυχή έκανε να γελάσει.
"Χωρίς λοφίο", ρώτησα, "κι αν είν' η κεφαλή σου
δεν είσαι κάνας άνανδρος, αρχαϊκό κοράκι,
που κατοικείς στις πένθιμες ακρογιαλιές της Νύχτας;
Στ' όνομα της Πλουτωνικής της Νύχτας, τ' όνομά σου!"
Και το κοράκι απάντησε: "Ποτέ από 'δω και πια".
Ξεπλάγηκα σαν άκουσα το άχαρο πουλί
ν' ακούει τόσον εύκολα τα όσα το ρωτούσα
αν κι η μικρή απάντηση που μου 'δωσε δεν ήταν
καθόλου ικανοποιητική στα όσα του πρωτόπα,
γιατί ποτέ δεν έτυχε να δεις μες στη ζωή σου
ένα πουλί να κάθεται σε προτομή γλυμμένη
απάνω από τη πόρτα σου να λέει:
"Ποτέ πια".
Μα το Κοράκι από κει που ήταν καθισμένο
δεν είπε άλλη λέξη πια σα να 'ταν η ψυχή του
από τις λέξεις: "Ποτέ πια", γεμάτη από καιρό.
Ακίνητο καθότανε, χωρίς ένα φτερό του
να κινηθεί σαν άρχιζα να ψιθυρίζω αυτά:
"Τόσοι μου φίλοι φύγανε ως και αυτές οι Ελπίδες
κι όταν θε να 'ρθει το πρωΐ κι εσύ θε να μου φύγεις".
Μα το πουλί απάντησε: "Ποτέ από δω και πια".
............................................
Σχόλια