Αναφορικές αντωνυμίες

Αναφορικές αντωνυμίες

  

Αναφορικές λέγονται οι αντωνυμίες με τις οποίες κανονικά μια ολόκληρη πρόταση αναφέρεται σε λέξη άλλης πρότασης ή στο όλο νόημά της: ἔστι δίκης ὀφθαλμός, ὅς τὰ πάνθ' ὁρᾷ — Δερκυλίδας ἐστάθη τὴν ἀσπίδα ἔχων, ὃ δοκεῖ κηλὶς εἶναι...

Αναφορικές αντωνυμίες της αρχαίας ελληνικής είναι:

1) ὅς, ἥ, ὃ (= ο οποίος, αυτός που)·

2) ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ (= αυτός ακριβώς που)·

3) ὅστις, ἥτις, ὅ,τι (= όποιος)·

4) ὁπότερος, ὁποτέρα, ὁπότερον (= όποιος από τους δύο) 

5) ὅσος, ὅση, ὅσον 

6) ὁπόσος, ὁπόση, ὁπόσον (= όσος) 

7) οἷος, οἵα, οἷον (= τέτοιος που) 

8) ὁποῖος, ὁποία, ὁποῖον χωρίς άρθρο (= όποιας λογής) 

9) ἡλίκος, ἡλίκη, ἡλίκον (= όσο μεγάλος)

10) ὁπηλίκος, ὁπηλίκη, ὁπηλίκον (= όσο μεγάλος) 

11) ὁποδαπός, ὁποδαπή, ὁποδαπόν (= από ποιον τόπο,σε πλάγια ερώτηση) 

ὃς, ἥ, ὅ
Ενικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
Ονομαστική	ὅς	ἥ	ὅ
Γενική	οὗ	ἧς	οὗ
Δοτική	ᾧ	ᾗ	ᾧ
Αιτιατική	ὅν	ἥν	ὅ
Κλητική	-	-	-
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	οἵ	αἵ	ἅ
Γενική	ὧν	ὧν	ὧν
Δοτική	οἷς	αἷς	οἷς
Αιτιατική	οὕς	ἅς	ἅ
Κλητική	-	-	-

ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ
Ενικός αριθμός
	αρσενικό	θηλυκό	ουδέτερο
Ονομαστική	ὅσπερ	ἥπερ	ὅπερ
Γενική	οὗπερ	ἧσπερ	οὗπερ
Δοτική	ᾧπερ	ᾗπερ	ᾧπερ
Αιτιατική	ὅνπερ	ἥνπερ	ὅπερ
Κλητική	-	-	-
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	οἵπερ	αἵπερ	ἅπερ
Γενική	ὧνπερ	ὧνπερ	ὧνπερ
Δοτική	οἷσπερ	αἷσπερ	οἷσπερ
Αιτιατική	οὕσπερ	ἅσπερ	ἅπερ
Κλητική	-	-	-

			ὅστις, ἥτις, ὅ,τι Ενικός αριθμός αρσενικό θηλυκό ουδέτερο Ονομαστική ὅστις ἥτις ὅ,τι Γενική οὗτινος και ὅτου ἧστινος οὗτινος και ὅτου Δοτική ᾧτινι και ὅτῳ ᾗτινι ᾧτινι και ὅτῳ Αιτιατική ὅντινα ἥντινα ὅ,τι Κλητική - - - Πληθυντικός αριθμός Ονομαστική οἵτινες αἵτινες ἅτινα ή ἅττα Γενική ὧντινων ὧντινων ὧντινων Δοτική οἷστισι(ν) αἷστισι(ν) οἷστισι(ν) Αιτιατική οὕστινας ἅστινας ἅτινα ή ἅττα Κλητική - - -
			Πηγή: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/antwnymies.htm Άσκηση 1 Στις παρακάτω προτάσεις να αναγνωρίσετε τους τύπους των αναφορικών αντωνυμιών.  Πέμψατε πρεσβεῖα ἣτις ταῦτα ἐρεῖ. Ὦ Κλέαρχε, απόφηναι  γνώμην ό,τι σοι δοκεῖ. Τοῦτο, ὃν ζητεῖς ἀδύνατον ἐστίν. Ἐμοί μὲν δοκεῖ ποιεῖν ἡμᾶς , ἃ συμφέρει. Ἦλθον ἐκ τῶν πόλεων πρέβεις, οἳ ἒλεγον ταῦτα. Ὃστις αὑτόν φιλεῖ, μετ'ἐμοῦ μαχέσθω. Ἡ Ἀττική ἒχει ἐλαίας, αἳ ἀφθόνους καρπούς παρέχουσι. Μὴ οὖν ἀποκρύπτου με οἷς ἂν βούλοιο φίλος γενέσθαι. Ἐρχονται πρέσβεις ὧν εἷς ἦν Φαλῖνος. Κῦρον δὲ μεταπέμπεται ἀπό τῆς αρχῆς, ἧς αὐτόν σατράπην ἐποίησεν.  Άσκηση 2 Στο παρακάτω κείμενο να αναγνωρίσετε τις προσωπικές, δεικτικές, αόριστες και αναφορικές αντωνυμίες. [1Τὴν μὲν παρασκευήν, ὦ ἄνδρες, καὶ τὴν προθυμίαν τῶν ἐχθρῶν τῶν ἐμῶν, ὥστ’ ἐμὲ κακῶς ποιεῖν ἐκ παντὸς τρόπου, καὶ δικαίως καὶ ἀδίκως, ἐξ ἀρχῆς ἐπειδὴ τάχιστα ἀφικόμην εἰς τὴν πόλιν ταυτηνί, σχεδόν τι πάντες ἐπίστασθε, καὶ οὐδὲν δεῖ περὶ τούτων πολλοὺς λόγους ποιεῖσθαι· ἐγὼ δέ, ὦ ἄνδρες, δεήσομαι ὑμῶν δίκαια καὶ ὑμῖν τε ῥᾴδια χαρίζεσθαι καὶ ἐμοὶ ἄξια πολλοῦ τυχεῖν παρ’ ὑμῶν. [2] καὶ πρῶτον μὲν ἐνθυμηθῆναι ὅτι νῦν ἐγὼ ἥκω οὐδεμιᾶς μοι ἀνάγκης οὔσης παραμεῖναι, οὔτ’ ἐγγυητὰς καταστήσας οὔθ’ ὑπὸ δεσμῶν ἀναγκασθείς, πιστεύσας δὲ μάλιστα μὲν τῷ δικαίῳ, ἔπειτα δὲ καὶ ὑμῖν, γνώσεσθαι τὰ δίκαια καὶ μὴ περιόψεσθαί με ἀδίκως ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν τῶν ἐμῶν διαφθαρέντα, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον σώσειν δικαίως κατά τε τοὺς νόμους τοὺς ὑμετέρους καὶ τοὺς ὅρκους οὓς ὑμεῖς ὀμόσαντες μέλλετε τὴν ψῆφον οἴσειν.[3] Εἰκότως δ’ ἄν, ὦ ἄνδρες, τὴν αὐτὴν γνώμην ἔχοιτε περὶ τῶν ἐθελοντῶν εἰς τοὺς κινδύνους καθισταμένων, ἥνπερ αὐτοὶ περὶ αὑτῶν ἔχουσιν. ὁπόσοι μὲν γὰρ μὴ ἠθέλησαν ὑπομεῖναι καταγνόντες αὑτῶν ἀδικίαν, εἰκότως τοι καὶ ὑμεῖς τοιαῦτα περὶ αὐτῶν γιγνώσκετε οἷά περ καὶ αὐτοὶ περὶ σφῶν αὐτῶν ἔγνωσαν· ὁπόσοι δὲ πιστεύσαντες μηδὲν ἀδικεῖν ὑπέμειναν, δίκαιοί ἐστε καὶ ὑμεῖς περὶ τούτων τοιαύτην ἔχειν τὴν γνώμην οἵαν περ καὶ αὐτοὶ περὶ αὑτῶν ἔσχον, καὶ μὴ προκαταγιγνώσκειν ἀδικεῖν. Ανδοκίδης, Περί τῶν μυστυρίων 1.1-1.3, Πηγή: http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=14