Ελένη Ευριπίδη, Α επεισόδιο, 1η σκηνή

Α ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

ΣΚΗΝΗ 1 ( ΣΤΙΧΟΙ 437-494)

Ένας ναυαγός φτάνει στη μακρινή χώρα της Αιγύπτου. Το νέο αυτό πρόσωπο εμφανίζεται από τη δεξιά πάροδο γιατί έρχεται από την πόλη όπου έψαχνε τροφή και βοήθεια. Το πρόσωπο αυτό είναι ο Μενέλαος, ο ξακουστός βασιλιάς της Σπάρτης. Ντυμένος με κουρέλια τριγυρνά ως ζητιάνος στη ξένη χώρα. Συστήνεται και παραθέτει τη γενεαλογία του.

Η εμφάνιση του Μενέλαου προκαλεί στους θεατές τον οίκτο και τη θλίψη για την κατάντια του. Η εμφάνιση του θυμίζει έναν κοινό θνητό παρά έναν βασιλιά. Ο Ευριπίδης συνήθιζε να παρουσιάζει τους ήρωες του σε άθλια κατάσταση για αυτό το λόγο δέχτηκε την κριτική του Αριστοφάνη. Αυτή η εμφάνιση του Μενέλαου προκαλεί στα μάτια των θεατών συναισθήματα οίκτου και ευσπλαχνίας, ωστόσο κάποιοι θεωρούν το έργο τραγικωμωδία και κατατάσσουν την εμφάνιση του Μενέλαου στα κωμικά στοιχεία.

Μονόλογος του Μενέλαου: ένας δεύτερος πρόλογος γιατί αυτοσυστήνεται και παραθέτει τη γενεαλογία του.  Με το μονόλογο αυτό:

•  Ο Μενέλαος εμφανίζεται μόνος του και έτσι δεν αποκαλύπτεται η ταυτότητα της Ελένης.
•  Ο μονόλογος αυτός βοηθά στην εξέλιξη του δράματος.
• F Φωτίζεται σε βάθος η ψυχολογική κατάσταση του ήρωα και η τραγικότητα του.

Ο μονόλογος του Μενελάου μοιάζει με τον μονολογικό πρόλογο της Ελένης αφού και οι δύο αυτοσυστήνονται, δίνουν τη γενεαλογία τους και εκθέτουν τα βάσανα του παρελθόντος και του παρόντος. Η μόνη δια φορά είναι ότι η Ελένη δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες για τη χώρα στην οποία βρίσκεται.

Μενέλαος: τραγικός ήρωας: μεταβολή από τη δυστυχία στην ευτυχία, υποφέρει αναίτια, είναι ένας βασανισμένος άνθρωπος από τη μοίρα.

Μενέλαος-Τεύκρος

• Πολέμησαν στην Τροία και περηφανεύονται που την κατέκτησαν.
•  Είναι και οι δύο περιπλανώμενοι μακριά από την πατρίδα τους, κατάγονται από βασιλική οικογένεια.
•  Έχουν γνωρίσει και οι δύο την πραγματική Ελένη αλλά την αντιμετωπίζουν με διαφορετικά συναισθήματα.
•  Φτάνουν και οι δύο στην Αίγυπτο.
•  Είναι και οι δύο δυστυχισμένοι εξαιτίας της μεταστροφής της τύχης.
•  Ο Τεύκρος εμφανίζεται με οπλισμό και είναι πιο ψύχραιμος και αποφασισμένος,  ο Μενέλαος με κουρέλια και είναι ψυχικά καταβεβλημένος.
•  Ο Μενέλαος είναι βασικός ήρωας του έργου ενώ ο Τεύκρος όχι.

Ο πόλεμος στον Ευριπίδη αποκτά αντιηρωική διάσταση. Ο ποιητής θέλει να τονίσει την αθλιότητα, την τρέλα και τον παραλογισμό του πολέμου.