Θούριος, Ρήγας Βελεστινλής

 
Για τον νεοελληνικό διαφωτισμό και τον Ρήγα Βελεστινλή δείτε εδώ.

 Θεματικά κέντρα
  •  Ελευθερία ή θάνατος.
  • Κοινός όρκος και αγώνας των Ελλήνων για την ελευθερία.
  •  Συλλογική ευθύνη για την τύχη της Ελλάδας.





Θούριος
Είναι ένας πατριωτικός επαναστατικός ύμνος που διακρίνεται για τον εθνεγερτικό χαρακτήρα του μέσα από τον οποίο προβάλλεται το κοινωνικοπολιτικό όραμα του Ρήγα και οι αρχές του νεοελληνικού διαφωτισμού. Τυπώθηκε στα τέλη του 1796 και το πλήρες κείμενο αποτελείται από 126 στίχους. Θούριος: ορμητικός, πολεμικός.

Γλώσσα του ποιήματος:  δημοτική(φαναριώτικη) με ιδιωματισμούς(σε ψένουν, στες ράχες), άμεση και ζωντανή. Το μέτρο είναι ιαμβικό και ο στίχος δεκατρισύλλαβος οξύτονος που χωρίζεται σε δύο ημιστίχια(επτασύλλαβο και εξασύλλαβο). Η ομοιοκαταληξία είναι ζευγαρωτή.  Η γλώσσα του ποιήματος σε συνδυασμό με το μέτρο και την ομοιοκαταληξία αποδίδουν τα δυνατά αισθήματα που είναι ο πατριωτικός ενθουσιασμός και η αγάπη για την ελευθερία.

Ύφος του ποιήματος:  άμεσο, ζωντανό, παραστατικό, φλογερό, πατριωτικό, επαναστατικό

1η ενότητα: στίχοι 1-8: Οι δυσκολίες των κλεφτών εξαιτίας της σκλαβιάς

 Ο Ρήγας ξεκινά τον ύμνο του με ένα ξέσπασμα αγανάκτησης για την άθλια ζωή στην οποία έχει οδηγήσει τους Έλληνες η σκλαβιά.  Οι Έλληνες προσφωνούνται παλληκάρια για να αναδειχτεί το ψυχικό και πνευματικό μεγαλείο τους.Ήρθε η ώρα επιτέλους για τους Έλληνες να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό που τους έχει εξαναγκάσει να ζουν μια ζωή μοναχική στις σπηλιές σαν τα θηρία, απομονωμένοι και αποκομμένοι από τον κοινωνικό περίγυρο τους. 
Ο Ρήγας χρησιμοποιεί το α πληθυντικό πρόσωπο εντάσσοντας και τον εαυτό του σε αυτούς που πρέπει να αγωνιστούν, διατυπώνει ρητορικά ερωτήματα με τα οποία καλεί τους Έλληνες να επαναστατήσουν και στο τέλος διατυπώνει το γνωμικό με το στοιχείο της υπερβολής: καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή.
Σχήματα λόγου:  παρομοίωση(σα λιοντάρια), μεταφορά(πικρή σκλαβιά, χάνουμε αδέλφια), αντίθεση(σκλαβιά-φυλακή)

2η ενότητα: στίχοι: 9-20: Οι οδυνηρές συνέπειες της δουλείας 

Χρησιμοποιεί το β ενικό πρόσωπο γιατί απευθύνεται σε όλους τους σκλαβωμένους και τους καλεί  να σκεφτούν τις συνέπειες της δουλείας: απώλεια ανθρώπινης ζωής, απόλυτη υποταγή στον σουλτάνο, θάνατος ακόμα και γι αυτούς που κατέχουν υψηλά αξιώματα, στασιμότητα και κανένα όφελος για τους Έλληνες.
Σχήματα λόγου:  μεταφορά( σε ψένουν, το αίμα σου να πιει)

3η ενότητα: στίχοι 21-30: Προτροπή σε αγώνα της πατρίδας για απελευθέρωση

Ο Ρήγας καλεί τους Έλληνες με τη χρήση του β ενικού και α πληθυντικού προσώπου να ορκιστούν στον Σταυρό πως θα καταλύσουν την τουρκική τυραννία και θα εκλέξουν ικανούς και άξιους ηγέτες που θα χαρακτηρίζονται από πατριωτισμό και θα αναλάβουν την οργάνωση της πατρίδας με βάση τους νόμους. Η υπακοή στους νόμους είναι απαραίτητη, αφού η αναρχία αποτελεί ένα άλλο είδος σκλαβιάς στην οποία οι άνθρωποι δεν μπορούν να υπερασπιστούν τα δικαιώματα τους.
Θρησκεία, πατρίδα και ελευθερία ταυτίζονται και θεωρούνται υπέρτατες αξίες.
Σχήματα λόγου: προσωποποίηση(οι  νόμοι, η πατρίδα), παρομοίωση(η αναρχία ομοιάζει τη σκλαβιά, σαν θηρία), μεταφορά(σκληρή σκλαβιά).

4η ενότητα: στίχοι 31-40: Ο ιερός όρκος των Ελλήνων για την αποτίναξη του ξένου ζυγού

Στον όρκο υπάρχουν οι εξής δεσμεύσεις: οι Έλληνες ποτέ δε θα δεχτούν τις απόψεις των τυράννων, δε θα εργαστούν για τα συμφέροντα τους, δε θα υποταχτούν σε αυτούς με τη θέληση τους ούτε θα ξεγελαστούν από τις υποσχέσεις τους. Θα μείνουν πιστοί στην πατρίδα τους και στον αρχηγό που θα διευθύνει τον πόλεμο ενώ σκληρή θα είναι η τιμωρία για τους παραβάτες του όρκου.
Σχήματα λόγου: παρομοίωση(σαν καπνός), υπερβολή(ν' αστράψει καπνός)

Δραστηριότητα: Να επισημάνετε τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στους δύο όρκους

Ο όρκος των φιλικών(απόσπασμα)

Τέλος πάντων ορκίζομαι εις Σε, ω ιερά πλην τρισάθλια Πατρίς ! Ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους Σου. Ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν και χύνουν τα ταλαίπωρα τέκνα Σου, εις τα ίδια μου δάκρυα, χυνόμενα κατά ταύτην την στιγμήν, και εις την μέλλουσαν ελευθερίαν των ομογενών μου ότι αφιερώνομαι όλως εις Σε. Εις το εξής συ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου. Το όνομά σου ο οδηγός των πράξεών μου, και η ευτυχία Σου η ανταμοιβή των κόπων μου. Η θεία δικαιοσύνη ας εξαντλήσει επάνω εις την κεφαλήν μου όλους τους κεραυνούς της, το όνομά μου να είναι εις αποστροφήν, και το υποκείμενόν μου το αντικείμενον της κατάρας και του αναθέματος των Ομογενών μου, αν ίσως λησμονήσω εις μίαν στιγμήν τας δυστυχίας των και δεν εκπληρώσω το χρέος μου. Τέλος ο θάνατός μου ας είναι η άφευκτος τιμωρία του αμαρτήματός μου, δια να μη λησμονώ την αγνότητα της Εταιρείας με την συμμετοχήν μου".


Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΡΑΨΩΔΙΑ Ζ 369-529

Η ΑΝΝΑ ΤΟΥ ΚΛΗΔΟΝΑ

Ευριπίδη Ελένη-Β επεισόδιο, 4η σκηνή