Β επεισόδιο-1η σκηνή

Β ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ – ΣΚΗΝΗ 1 (588-658)

Σκηνική παρουσία(όψις)

1. 588: Η Ελένη βγαίνει από το παλάτι, δείχνει τον τάφο του Πρωτέα, αλλά βρίσκεται ακόμη δίπλα στην είσοδο του παλατιού.
2. 602: Η Ελένη αντιλαμβάνεται την παρουσία ενός άνδρα
3. 605-608: Ο Μενέλαος κυνηγά να πιάσει την Ελένη και Η Ελένη φοβισμένη ορμά στα σκαλιά του τάφου. Επίσης μαθαίνουμε ότι ο τάφος έχει σκαλιά.
4. 609: Ο Μενέλαος προσπαθεί να εμποδίσει την Ελένη να πάει στο μνήμα
5. 611-12: Η Ελένη απευθύνεται στις γυναίκες του χορού και τον καταγγέλλει.
6. 616: ενδυμασία Μενέλαου
7. 617-18: Η Ελένη τρέχει
8. 629: Η Ελένη προσπαθεί να αγκαλιάσει το Μενέλαο
9. 652:Η Ελένη προσπαθεί να αποτρέψει την αποχώρηση του Μενέλαου.

Τεχνική του Ευριπίδη

Η Ελένη έχει ξεχάσει να ρωτήσει τη Θεονόη αν θα σωθεί ο Μενέλαος όταν έρθει στην Αίγυπτο. Είναι σκόπιμη αυτή η παράλειψη  καθώς έτσι επιτείνεται η αγωνία της Ελένης και διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον των θεατών.

Στοιχεία που έχει στη διάθεση της η Ελένη για την  αναγνώριση του Μενέλαου:

•  Η ομοιότητα του άνδρα με τον Μενέλαο.
•  Η ομολογία του ίδιου του Μενέλαου
•  Η προφητεία της Θεονόης.

Τα στοιχεία  που έχει ο Μενέλαος στη διάθεση του:

•  Η ομοιότητα της γυναίκας με την Ελένη
•  Η ομολογία της ίδιας της Ελένης
•  Η μαρτυρία της γερόντισσας ότι στην Αίγυπτο ζει η Ελένη.

Αναγνώριση Ελένης-Μενέλαου

Η διαδικασία αναγνώρισης σταματά για λίγο, καθώς δημιουργείται ένα τεχνητό αδιέξοδο .Και οι δύο ήρωες μένουν προσκολλημένοι σε αυτό που βλέπουν(φαίνεσθαι)( Η Ελένη μένει προσκολλημένη στην εμφάνιση του Μενέλαου και ο Μενέλαος μένει προσκολλημένος στο είδωλο που έχει αφήσει στην σπηλιά). Δημιουργείται μια επιβράδυνση, μειώνεται η δραματική ένταση και παγώνουν τα ευχάριστα συναισθήματα που είχαν δημιουργήσει τα προηγούμενα ευχάριστα νέα.

Ρόλος στιχομυθίας:

•  Διευκολύνει την πρώτη φάση της αναγνώρισης
•  Προβάλλει το διαφορετικό ύφος των δύο πρωταγωνιστών
•  Συμβάλλει στην γοργή εξέλιξη της πλοκής
•  Επιτείνει τη δραματική ένταση της σκηνής.

Αντίθεση φαίνεσθαι- είναι:

Στίχοι:625, 633, 644, 650, 645

Τραγική ειρωνεία:

600: Η Ελένη περιμένει το Μενέλαο ενώ δεν γνωρίζει ότι είναι τόσο κοντά της.  613: Η Ελένη νομίζει ότι ο Μενέλαος είναι κάποιος που θέλει να την οδηγήσει στον Θεοκλύμενο.   621:Ο Μενέλαος βλέπει την Ελένη και αδυνατεί να καταλάβει ότι αυτή είναι η γυναίκα του. 

Ελένη:

Παρουσιάζει έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις. Όταν εμφανίζεται στη σκηνή είναι ευτυχισμένη και χαρούμενη, γιατί οι πληροφορίες που πήρε από τη Θεονόη είναι ευχάριστες. Στη συνέχεια μετριάζεται η ευτυχία της όταν αντιλαμβάνεται ότι δεν ρώτησε τη Θεονόη για το αν τελικά ο Μενέλαος θα σωθεί ή όχι. Η εσφαλμένη αντίληψη που σχημάτισε για τις προθέσεις του ως τότε άγνωστου άνδρα της προκαλούν τρόμο. Αγανακτεί, ξεσπάει απότομα, και φοβισμένη τρέχει προς το μνήμα του Πρωτέα. Όταν αναγνωρίζει το Μενέλαο, ενθουσιάζεται και προσπαθεί να του εξηγήσει ποια είναι. Οι δισταγμοί όμως του Μενέλαου την οδηγούν στην απογοήτευση και την απελπισία.

Μενέλαος:

Βρίσκεται σε πλήρη νοητική σύγχυση και ψυχική αναταραχή. Αυτό που συμβαίνει είναι αδιανόητο και δεν μπορεί να το συλλάβει. Αμφιβάλλει, απορεί και διερωτάται τι συμβαίνει. Βουλιάζει κάτω από το βάρος της απάτης και της πλεκτάνης  που του έστησαν οι θεοί με την ύπαρξη του ειδώλου. Η προσκόλληση του Μενέλαου στο φαίνεσθαι έχει να κάνει με την απλοϊκότητα των σκέψεων του και την επιπολαιότητα του. Όμως η σύγχυση που τον κυριεύει είναι ως ένα βαθμό δικαιολογημένη αν σκεφτούμε πόσα χρόνια ήταν βυθισμένος στο ψέμα και στην απάτη.

Οι δύο ήρωες αδυνατούν να συγχρονίσουν τα συναισθήματα τους και την αντίληψη που έχουν για τα πράγματα. Αυτή η αδυναμία  κάνει τους δύο ήρωες τραγικά πρόσωπα και έτσι Η Ελένη νιώθει δυστυχισμένη και ο Μενέλαος απελπισμένος. Η τραγική κατάσταση των ηρώων προκαλεί στους θεατές το συναίσθημα του ελέου για την άγνοια τους. Οι ήρωες χρησιμοποιούν τις ίδιες λέξεις αλλά με διαφορετική σημασία ο καθένας. Οι μόνοι που καταλαβαίνουν τις λέξεις πλήρως είναι οι θεατές. Τα όσα γνωρίζουν οι θεατές έρχονται σε αντίθεση με αυτά που βλέπουν. Η αντίθεση φαίνεσθαι- είναι δημιουργεί ένα παράλληλο ζεύγος γνώσης-άγνοιας.