Ελένη Α επεισόδιο, 2η και 3η σκηνή

Η επιλογή της γερόντισσας:

Α) Η ανάθεση του ρόλου του φύλακα σε μια ηλικιωμένη γυναίκα εξυπηρετεί κάποιο σκοπό: αν ο θυρωρός ήταν κάποιος άνδρας ίσως να είχε συλλάβει αμέσως τον Μενέλαο. Η γυναίκα παρά τη σκληρότητα που δείχνει στην αρχή στο τέλος υποχωρεί, δείχνοντας τη συμπάθεια και την καλοσύνη της.

Β) Ίσως η επιλογή της γερόντισσας αποσκοπούσε στο να γίνει πιο διασκεδαστικός ο διάλογος και να τονιστεί η δύσκολη θέση του Μενέλαου που είναι σε μειονεκτική θέση έναντι του Μενέλαου.

Μενέλαος

Αντίθεση ανάμεσα στο προηγούμενο  βασιλικό μεγαλείο του Μενελάου και στην άθλια κατάσταση του ζητιάνου που βρίσκεται τώρα. Ο ρακένδυτος ναυαγός δε θυμίζει σε τίποτα το ξακουστό βασιλιά της Τροίας, το γνωστό ομηρικό ήρωα. Αντιμετωπίζει με ηπιότητα τη γερόντισσα και θρηνεί για την παρούσα, άθλια κατάσταση του. Όταν πληροφορείται την παρουσία της Ελένης στην Αίγυπτο, τον καταλαμβάνει έκπληξη και αμηχανία και οδηγείται σε πλήρη αδιέξοδο.

Γερόντισσα

Η αυστηρή στάση της γερόντισσας στην αρχή έρχεται σε αντίθεση με την υποχωρητικότητα και τη συμπάθεια που δείχνει αργότερα. Είναι μια γριά υπηρέτρια που εκτελεί τις εντολές των ανωτέρων της και φέρεται έτσι γιατί φοβάται το Θεοκλύμενο. Στο τέλος συμπονά το ζητιάνο και φανερώνεται  η ευαισθησία της.

Οι αντιθέσεις του Μενέλαου και της γερόντισσας δημιουργούν ένα προβληματισμό για την ύπαρξη μιας αλήθειας και της γνώσης. Είναι δύσκολο να φτάσει κάποιος στην αλήθεια χωρίς να αμφιβάλλει κάθε στιγμή για τις ενέργειες και τις επιλογές του.

Πως παρουσιάζεται ο Μενέλαος από τον Ευριπίδη:

Ο Ευριπίδης δημιουργεί την εικόνα ενός κοινού θνητού με κάποια κωμικά στοιχεία. Είναι αντιηρωική η στάση του Μενέλαου. Η συμπεριφορά του Μενέλαου που παρουσιάζεται αδύναμος μπροστά σε μια γριούλα αποτελεί κωμικό στοιχείο που κάνει το διάλογο πιο διασκεδαστικό. Η παρουσία του κωμικού στοιχείου υπάρχει, όμως το τραγικό στοιχείο είναι αυτό που κυριαρχεί.

3^η σκηνή

Μονόλογος του Μενέλαου.

Ενότητες:

1. 542-558:Προβληματισμός του Μενέλαου σχετικά με την Ελένη και εύρεση απλοϊκής λύσης
2. 558-570:Προβληματισμός του Μενέλαου σχετικά με το ενδεχόμενο παραμονής του στην Αίγυπτο.
3. 571-575:Ο  Μενέλαος φιλοσοφεί σχετικά με τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται.

Ο Μενέλαος μπροστά στην κλειστή πόρτα, αρχίζει ένα μονόλογο σε μια ατυχή προσπάθεια να ξεκαθαρίσει την κατάσταση. Η αμηχανία και η σύγχυση στην οποία βρίσκεται, εκφράζονται με μια σειρά επιπόλαιων σκέψεων και απλοϊκών ερωτήσεων που τονίζουν την αθλιότητα του ή, όπως ισχυρίζονται  κάποιοι τον γελοιοποιούν. Τα λόγια της Γερόντισσας για την Ελένη επαναφέρει στο μυαλό των θεατών την αντίθεση ανάμεσα στο φαίνεσθαι και στο είναι. Η αδυναμία του να εξηγήσει τα ανεξήγητα τον οδηγεί σε μια πρόχειρη και αβασάνιστη λύση: θεωρεί ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με το ίδιο όνομα. Οι σκέψεις του Μενέλαου είναι κωμικές και τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει παράλογα. Ίσως αυτή η εικόνα του Μενέλαου να έχει στόχο να διακωμωδήσει την αλαζονεία των ισχυρών ανδρών που στην ουσία είναι αδύναμοι να βγάλουν συμπεράσματα και να δώσουν λύσεις.

Ρεαλισμός του Ευριπίδη

Χαρακτηριστικό των ηρώων του Ευριπίδη είναι η αντιηρωική τους στάση και αποσύνδεση από το ένδοξο παρελθόν του έπους. Ο Ευριπίδης κατεβάζει τους ήρωες από το βάθρο δίνοντας τους χαρακτηριστικά κοινών θνητών. Οι ήρωες του Ευριπίδη είναι πιο ανθρώπινοι με προτερήματα και ελαττώματα.

Ο κόσμος της αμφισβήτησης

Ο κόσμος του Ευριπίδη είναι ένας κόσμος ταραχών και αναστατώσεων. Υπάρχει κριτική για την αληθοφάνεια των μύθων και της ηρωικής παράδοσης, κριτικές για την παραδοσιακή τάξη των πραγμάτων. Ένας τέτοιος κόσμος θυμίζει και τις δυσκολίες της σημερινής εποχής που χαρακτηρίζεται από κρίση των ηθικών αξιών.