Πίνοντας ήλιο κορινθιακό, Ο.Ελύτης

Πίνοντας ήλιο κορινθιακό, Ο.Ελύτης

Για τον Οδυσσέα Ελύτη διάβασε το αφιέρωμα του Μικρού αναγνώστη.

Το ποίημα
Το ποίημα ανήκει στη συλλογή  Ήλιος ο πρώτος που κυκλοφόρησε το 1943, τη περίοδο της κατοχής  αλλά είναι γεμάτο αισιοδοξία και θετικά συναισθήματα, αντιδρώντας στην ασχήμια και στον πόνο του πολέμου. Η ομορφιά και η θετική ενέργεια του ποιήματος είναι απόρροια της επαφής του ποιητή με τη φύση, η οποία τον πλημμυρίζει με χαρά και τον κάνει να ονειρεύεται ένα καινούριο κόσμο καλύτερο, πλασμένο στα μέτρα της καρδιάς.

Θεματικές ενότητες

1.  Πίνοντας.......Ν' ανοίγει: Η επαφή του ποιητή με τη φύση
2. Πίνω νερό... στα μέτρα της καρδιάς: Η θετική επίδραση της φύσης στα συναισθήματα του ποιητή

 Πρώτη ενότητα
Παρουσιάζονται εικόνες από το ελληνικό φυσικό τοπίο, το οποίο ο ποιητής δείχνει να το απολαμβάνει αναπτύσσοντας μια άμεση και βιωματική σχέση με αυτό και μετέχοντας  με όλες του τις αισθήσεις. Ο ήλιος, τα μάρμαρα, οι απέραντες εκτάσεις με αμπέλια που απλώνονται σαν τη θάλασσα, η θάλασσα που συνυπάρχει αρμονικά με τη στεριά συνθέτουν το εληνικό τοπίο που προβάλλεται σε όλο του το μεγαλείο.
Στίχος 1:  Ο ποιητής όχο μόνο απολαμβάνει τον ήλιο αλλά ρουφάει κυριολεκτικά την κάθε του σταγόνα.
Στίχος 2:  Παρατηρεί τα μάρμαρα, έρχεται σε επαφή με τον πλούτο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.
Στίχος 3:  Βαδίζει μέσα στις μεγάλες εκτάσεις αμπελιών που θυμίζουν θάλασσα.
Στίχοι 4-5: Έρχεται σε επαφή με τη θάλασσα και ασχολείται με τη δραστηριότητα του ψαρέματος.
Στίχοι 6-8:  Ο ποιητής, συμμετέχοντας στις ομορφιές της φύσης με όλες του τις αισθήσεις, κατορθώνει να ακούσει το όμορφο τραγούδι της πλάσης και βλέπει τη στεριά να ανοίγει την αγκαλιά της για να τον υποδεχτεί.

Δεύτερη ενότητα 
Ο ποιητής χαίρεται τα πολύτιμα δώρα της φύσης, αναζωογονείται, γεμίζει αισιοδοξία και παρά τις δύσκολες συνθήκες μπορεί να ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο.
Στίχος 9:  Ο ποιητής απολαμβάνει τα δώρα της φύσης.
Στίχος 10:  Ο ποιητής μπορεί να νιώσει τη δύναμη του ανέμου.
Στίχος 11:  Οι λεμονιές χαρίζουνε στη φύση τη γύρη τους.
Στίχος 12:  Τα πράσινα(χρώμα αισιοδοξίας) πουλιά περνούν μέσα από τα όνειρα του ποιητή που ελπίζει σε έναν όμορφο κόσμο.
Στίχος 13:  Μέσα από την επαφή του με τη φύση, ξεφεύγει από τη δυσάρεστη πραγματικότητα και ξεκινά το ταξίδι του για έναν άλλο κόσμο.
Στίχοι 14-15:  Ο κόσμος αυτός είναι γεμάτος φως και ελπίδα, πλασμένος με τις αξίες της καρδιάς και της αγάπης.

Γνωρίσματα μορφής του ποιήματος

•  Υπερρεαλιστικά στοιχεία και εικόνες.
• Ελεύθερος στίχος απαλλαγμένος από τους κανόνες της παραδοσιακής ποίησης.
• Κυριαρχία των αισθήσεων.
• Γλώσσα πλούσια, λυρική και παραστατική.
• Χρήση ζωηρών εικόνων.  

 Για τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και νεωτερικής ποίησης βλέπε εδώ: http://alexgger.blogspot.gr/2012/11/blog-post_5.html

Υπερρεαλισμός

 Ο υπερρεαλισμός (η λέξη αποτελεί μετάφραση της γαλλικής surrealisme) υπήρξε φιλολογική, ποιητική και καλλιτεχνική κίνηση που ως σκοπό είχε την υπέρβαση του πραγματικού κόσμου με την καταγραφή (στην ποίηση) ή την παράσταση (στην τέχνη) των υποσυνείδητων ενεργειών της ψυχής και των ονειρικών της εντυπώσεων χωρίς την επέμβαση της λογικής. Παράλληλα, ο υπερρεαλισμός απέβλεπε και στην ανανέωση όλων των ηθικών αξιών, της φιλοσοφίας και της επιστήμης. Ιδρυτής του υπήρξε ο Αντρέ Μπρετόν, που ήταν γιατρός κι ασχολήθηκε με την ψυχανάλυση. Το 1924 έδωσε στη δημοσιότητα την πρώτη διακήρυξη (μανιφέστο) για τον υπερρεαλισμό, πον αφού ρίζωσε στη Γαλλία, εξαπλώθηκε κατόπι και στις υπόλοιπες χώρες. Η επίδρασή του ήταν κυρίως αισθητή στην ποίηση, τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τον κινηματογράφο, καθώς και στην τέχνη της διακόσμησης και της διαφήμισης. Μόνο η μουσική και ο χορός δεν επηρεάστηκαν από τον υπερρεαλισμό. Πολλοί υπερρεαλιστές (ανάμεσά τους κατατάσσονται και οι Έλληνες) περιόρισαν τους στόχους του κινήματος μόνο στο χώρο της ποίησης και της τέχνης. Ο Μπρετόν όμως και πολλοί άλλοι επηρεάστηκαν από το μαρξισμό² και διεύρυναν τους στόχους του υπερρεαλισμού. Συνοψίζοντας τις αρχές και των δύο παραπάνω τάσεων, μπορούμε να πούμε ότι ο υπερρεαλισμός 1) διεκήρυξε την παντοδυναμία του ονείρου, του ενστίκτου και της επανάστασης και 2) στράφηκε ενάντια σε κάθε μορφή λογικής, ηθικής ή κοινωνικής τάξης.

Τα μέσα που χρησιμοποίησε ήταν κυρίως η αυτόματη γραφή και η καταγραφή των ονείρων· οι πειραματισμοί όμως αυτοί δεν απέδωσαν, γιατί και στις δύο περιπτώσεις η παρέμβαση της λογικής ήταν αναπόφευκτη.

Τελικά, ο υπερρεαλισμός θα καταφύγει σε δυο βασικούς παράγοντες, την τύχη και το υποσυνείδητο· όταν δηλαδή ο υπερρεαλιστής ποιητής γράφει, αφήνει το μηχανισμό της τύχης να προσδιορίσει τη μορφή του έργου του. Το ποίημα δηλαδή γράφεται χωρίς προκαθορισμένο στόχο, κάτω από την επίδραση του υποσυνείδητου, που είναι από τη φύση του φευγαλέο και δημιουργεί ζωηρές λεκτικές εντυπώσεις. Για τον υπερρεαλιστή ποιητή οι λέξεις είναι αυτόνομες και ελεύθερες. Η δύναμη και η ορμή τους βρίσκονται κυρίως στην έκταση, κατά την οποία ξεφεύγουν από το επιβεβλημένο νόημά τους, συνδυαζόμενες μεταξύ τους χωρίς να υπακούουν σε ορθολογικούς νόμους. (Η ανάγνωση των παραπάνω να συνδυαστεί με τη μελέτη των ποιημάτων του Ανδρ. Εμπειρίκου που, ακολουθώντας τις βασικές αρχές του υπερρεαλισμού, προσπάθησε με την ποίησή του να δημιουργεί ζωηρές λεκτικές εντυπώσεις κι οι λέξεις του, όταν συνδυαστούν μεταξύ τους, δεν υπακούουν πάντοτε σε ορθολογικούς νόμους).

Γενικά, ο υπερρεαλισμός υπήρξε το πιο σημαντικό καλλιτεχνικό κίνημα του μεσοπολέμου, που επηρέασε πολύ τη νεότερη ποίηση. Πρέπει όμως να σημειωθεί πως η νεότερη ελληνική ποίηση δεν επηρεάστηκε μόνο από τον υπερρεαλισμό, αλλά και από το συμβολισμό. Από τη γενιά του '30, που ανανέωσε την ελληνική ποίηση, ακραιφνείς υπερρεαλιστές είναι ο Ανδρέας Εμπειρίκος κι ο Νίκος Εγγονόπουλος· ο Οδυσσέας Ελύτης, επίσης, επηρεάστηκε πολύ από τον υπερρεαλισμό. Αντίθετα, η ποίηση του Γιώργου Σεφέρη κι άλλων ποιητών, δέχτηκε την επίδραση του συμβολισμού. Αυτό όμως δε σημαίνει πως αγνόησαν τα διδάγματα του υπερρεαλισμού· ως ένα βαθμό, ο υπερρεαλιστικός τρόπος γραφής έχει επηρεάσει και τη δική τους ποίηση.

Τα Βασικα Χαρακτηριστικα της Νεότερης Ποιησης

Μπορούμε να τα διαιρέσουμε σε δύο κατηγορίες 1) εξωτερικά-μορφικά και 2) εσωτερικά.

1) εξωτερικά-μορφικά χαρακτηριστικά. Η νεότερη ποίηση εγκαταλείπει τα εξωτερικά στοιχεία, που χρησιμοποιούσε η παραδοσιακή. Τα κυριότερα από αυτά είναι οι ομοιόμορφες (ως προς τον αριθμό των στίχων κτλ.) στροφές, η ομοιοκαταληξία, που γινόταν σύμφωνα με ορισμένους κανόνες, και το μέτρο.

2) εσωτερικά χαρακτηριστικά. Η παραδοσιακή ποίηση υποτάσσει το ποίημα σε ορισμένους κανόνες. Ο σπουδαιότερος είναι πως το ποίημα πρέπει να διέπεται από λογική αλληλουχία. Αντίθετα, στη νεότερη ποίηση παρακολουθούμε το ποίημα την ώρα, σχεδόν, της δημιουργίας του.

Μέσα σ' αυτό θα περάσουν εικόνες όχι πάντα ολοκληρωμένες, αλλά ασχημάτιστες, έτσι όπως ανεβαίνουν από το υποσυνείδητο κατά την ώρα της δημιουργίας του. Ας σημειωθεί, τέλος, ότι στη νεότερη ποίηση: I. Μπορεί να λείπει το μέτρο, ο εσωτερικός όμως ρυθμός υπάρχει. II. Η λογική αλληλουχία, που διέπει κάθε παραδοσιακό ποίημα, χαλαρώνει και το ποίημα λειτουργεί βασικά με τους μηχανισμούς των προεκτάσεων και των συνειρμών.Τις προεκτάσεις οφείλει να τις κάνει ο αναγνώστης για να συλλάβει το βαθύτερο νόημα του δίστιχου. Γι' αυτό, όποιος διαβάζει νεότερη ποίηση πρέπει να επιστρατεύει περισσότερο τη δημιουργική του φαντασία και λιγότερο τη λογική. Έτσι θα μπορέσει να τη χαρεί και να συλλάβει όχι τόσο όσα λέγονται, αλλά πιο πολύ όσα προκαλείται ο αναγνώστης να υπονοήσει ή να αισθανθεί.

Πηγή:http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSB106/544/3564,14923/index_c.html