Θουκυδίδου Κερκυραϊκά, Βιβλίο 3, 75-78

Θουκυδίδης, Βιβλίο 3,  (75-78)(Μετάφραση)

[75.1]Και την επόμενη ημέρα ο Νικόστρατος, ο γιος του Διειτρέφη, στρατηγός των Αθηναίων, φτάνει από τη Ναύπακτο για να βοηθήσει με δώδεκα πλοία και πεντακόσιους Μεσσηνίους οπλίτες. Και διαπραγματευόταν μια συμφωνία και τους πείθει (ώστε) να συμφωνήσουν μεταξύ τους να δικάσουν δέκα άντρες, τους κύριους υπαιτίους, οι οποίοι άλλωστε δεν είχαν μείνει πλέον εκεί, και οι υπόλοιποι να παραμείνουν (στο νησί), αφού κάνουν συμφωνία μεταξύ τους και με τους Αθηναίους, υπό τον όρο να θεωρούν τους ίδιους εχθρούς και φίλους. 

 [75.2]Και εκείνος λοιπόν, αφού έκανε αυτά, επρόκειτο να αποπλεύσει. Οι αρχηγοί όμως των δημοκρατικών τον πείθουν να αφήσει σ’ αυτούς πέντε πλοία από τα δικά του, ώστε να αποθαρρυνθούν οι αντίπαλοί τους να κάνουν κίνημα, και (υπόσχονταν) ότι οι ίδιοι θα αποστείλουν μαζί του ισάριθμα πλοία, αφού τα επανδρώσουν με δικά τους πληρώματα.

 [75.3]Και εκείνος συμφώνησε, αυτοί όμως στρατολογούσαν ως πληρώματα για τα καράβια τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Επειδή όμως εκείνοι φοβήθηκαν μήπως σταλούν στην Αθήνα, κάθονταν ως ικέτες στο ναό των Διοσκούρων. 

   [75.4]Και ο Νικόστρατος προσπαθούσε να τους σηκώσει και να τους καθησυχάσει. Επειδή όμως δεν τους έπειθε, οι δημοκρατικοί, αφού οπλίστηκαν με την πρόφαση αυτή, επειδή τάχα αυτοί δεν είχαν καθόλου καλούς σκοπούς στο μυαλό τους με τη δυσπιστία τους να μη θέλουν να αποπλεύσουν μαζί (με το Νικόστρατο), πήραν από τα σπίτια (των εχθρών) και τα όπλα τους και θα σκότωναν μερικούς απ’ αυτούς που κατά τύχη συνάντησαν, αν δεν τους εμπόδιζε ο Νικόστρατος.

[75.5]Επειδή έβλεπαν οι άλλοι αυτά που γίνονταν, κατέφυγαν ως ικέτες στο ναό της Ήρας και συγκεντρώθηκαν (εκεί) όχι λιγότεροι από τετρακόσιους. Οι δημοκρατικοί τότε, επειδή φοβήθηκαν μήπως επιχειρήσουν (οι ικέτες) κάποια πολιτική μεταβολή, τους σήκωσαν από εκεί, αφού τους έπεισαν, και τους μεταφέρουν στο νησί μπροστά από το ναό της Ήρας και εκεί τους έστελναν τα απαραίτητα τρόφιμα. 

 

[76] Ενώ λοιπόν η αναταραχή βρισκόταν σ’ αυτό το σημείο, την τέταρτη ή πέμπτη μέρα μετά τη μεταφορά των ανδρών στο νησί φτάνουν τα πλοία των Πελοποννησίων από την Κυλλήνη πενήντα τρία (στον αριθμό), που ήταν αγκυροβολημένα (εκεί) ύστερα από το θαλάσσιο ταξίδι τους από την Ιωνία. Και αρχηγός τους ήταν ο Αλκίδας, που ήταν βέβαια και πρωτύτερα, και ο Βρασίδας ταξίδευε ως σύμβουλός του. Και αφού αγκυροβόλησαν στα Σύβοτα, λιμάνι της ηπειρωτικής χώρας, μόλις ξημέρωσε έπλεαν εναντίον της Κέρκυρας.

[77.1] Εκείνοι (οι δημοκρατικοί της Κέρκυρας) τότε από τη μεγάλη τους σύγχυση και επειδή φοβούνταν και όσα συνέβαιναν στην πόλη και τη ναυτική επίθεση, άρχισαν να ετοιμάζουν αμέσως εξήντα πλοία και όσα πλοία επανδρώνονταν κάθε φορά τα έστελναν κατά των εχθρών, αν και τους συμβούλευαν οι Αθηναίοι να τους αφήσουν αυτούς να εκπλεύσουν πρώτα, και αργότερα να ακολουθήσουν εκείνοι με όλα τα πλοία μαζί.

 [77.2] Και όταν τα πλοία τους ήταν διασκορπισμένα κοντά στους εχθρούς, δύο λιποτάκτησαν, ενώ σε άλλα οι επιβάτες (τα πληρώματα) συγκρούονταν μεταξύ τους, και δεν υπήρχε καμιά τάξη σ’ αυτά που γίνονταν.

[77.3] Οι Πελοποννήσιοι λοιπόν, όταν είδαν την αναταραχή, παρατάχτηκαν με είκοσι πλοία εναντίον των Κερκυραίων, ενώ με τα υπόλοιπα εναντίον των δώδεκα πλοίων των Αθηναίων, από τα οποία τα δύο ήταν η Σαλαμινία και η Πάραλος.

[78.1] Και οι Κερκυραίοι, επειδή εφορμούσαν και άτακτα και με λίγα πλοία δεινοπαθούσαν από την πλευρά τους. Οι Αθηναίοι εξάλλου, επειδή φοβούνταν το μεγαλύτερο αριθμό (των εχθρικών πλοίων) και την περικύκλωση, δεν έκαναν επίθεση στα παρατεταγμένα εναντίον τους πλοία ούτε στο σύνολό τους ούτε στο μέσο τους, αλλ’ αφού επιτέθηκαν σε μια πτέρυγα καταβυθίζουν ένα πλοίο. Και μετά απ’ αυτά (οι Αθηναίοι), αφού οι εχθροί σχημάτισαν κυκλική παράταξη, έπλεαν γύρω γύρω από αυτούς και προσπαθούσαν να τους προκαλέσουν σύγχυση.

[78.2] Καθώς όμως το αντιλήφτηκαν οι Πελοποννήσιοι που ήταν κοντά στους Κερκυραίους και επειδή φοβήθηκαν μήπως συμβεί αυτό που έγινε στη Ναύπακτο, σπεύδουν να βοηθήσουν, και αφού συγκεντρώθηκαν όλα μαζί τα πλοία έκαναν ταυτόχρονα την επίθεση εναντίον των Αθηναίων.

[78.3] Τότε άρχισαν πια κι εκείνοι να υποχωρούν κωπηλατώντας προς τα πίσω και συγχρόνως επιδίωκαν να προλάβουν τα κερκυραϊκά πλοία να καταφύγουν (στο λιμάνι) στο μεγαλύτερο δυνατό αριθμό, καθώς αυτοί θα υποχωρούσαν αργά και οι εχθροί είχαν παραταχθεί εναντίον τους.

[78.4] Η ναυμαχία λοιπόν, αφού εξελίχθηκε κατ’ αυτό τον τρόπο, τελείωσε με τη δύση του ηλίου. 

Πηγή: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/A_Lyk/A_Lyk.htm

Κεφάλαιο 75
Την επόμενη μέρα της μάχης φτάνει στην Κέρκυρα από τη Ναύπακτο ο Αθηναίος στρατηγός Νικόστρατος. Στη Ναύπακτο υπήρχε  μόνιμη μοίρα του Αθηναϊκού στόλου λόγω της καίριας θέσης της περιοχής για τον έλεγχο του Κορινθιακού κόλπου και των θαλάσσιων δρόμων προς τη δύση.Ο Νικόστρατος επιχειρεί να φέρει σε συμβιβασμό τις αντίπαλες παρατάξεις και οι ενέργειες του χαρακτηρίζονται από μετριοπάθεια και διαλλακτικότητα.
Οι ενέργειες του Νικόστρατου

1. Ο πρώτος όρος της συμφωνίας: νικητές και νικημένοι πείθονται να δικαστούν  μόνο οι δέκα πρωταίτιοι του πραξικοπήματος και της σφαγής του βουλευτηρίου. Σ'αυτούς λογικά συμπεριλαμβάνονται και οι πέντε που είχαν κατηγορηθεί για το κόψιμο των χαράκων. Αυτοί οι δέκα όμως δεν έμειναν για να δικαστούν και εξαφανίστηκαν πριν τη συμφωνία του Νικόστρατου.
2. Ολιγαρχικοί και δημοκρατικοί θα συνάψουν συμφωνία για να επέλθει ηρεμία και να σταματήσει ο εμφύλιος σπαραγμός.
3. Κερκυραίοι και Αθηναίοι θα συνάψουν συμφωνία ώστε να θεωρούν τους ίδιους εχθρούς και φίλους.

Ο στόχος των ενεργειών του Νικόστρατου είναι διπλός: α) να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ δημοκρατικών και ολιγαρχικών, αν και τα γεγονότα που ακολούθησαν διέψευσαν τις προσδοκίες των Αθηναίων και απέδειξαν οτι το χάσμα που είχαν δημιουργήσει τα πολιτικά πάθη ήταν αγεφύρωτο. β)να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα της Αθήνας, η οποία επιδιώκει να ενισχύσει την επιρροή της στο νησί της Κέρκυρας και να αποκτήσει γερά ερείσματα.
 Το αίτημα των δημοκρατικών προς το Νικόστρατο να παραμείνουν πέντε Αθηναϊκά πλοία στην Κέρκυρα έχει και αυτό διπλό στόχο: α) η παρουσία αθηναϊκών πλοίων στην Κέρκυρα θα αποθάρρυνε κάθε αντιδραστική ενέργεια των ολιγαρχικών β) τα πλοία που θα έδιναν οι Κερκυραίοι στους Αθηναίους θα επανδρώνονταν με ολιγαρχικούς και έτσι οι δημοκρατικοί Κερκυραίοι θα μπορούσαν ν'απαλλαχτούν από του επικίνδυνους ολιγαρχικούς. 
Οι  αντιδράσεις  των ολιγαρχικών και των δημοκρατικών:οι ολιγαρχικοί φοβούνται για την αντιμετώπιση που θα είχαν από τους Αθηναίους και αρνούνται να αποπλεύσουν μαζί τους και οι δημοκρατικοί φοβούνται μήπως οι ολιγαρχικοί προκαλέσουν αναταραχή και εκμεταλλευόμενοι την άρνηση τους να φύγουν, ετοιμάζονται να σκοτώσουν μερικούς από αυτούς.
Είναι φανερό οτι η όξυνση των πολιτικών παθών στην Κέρκυρα έχει δημιουργήσει κατάσταση καχυποψίας, ανασφάλειας και δυσπιστίας. Ο φόβος έχει φωλιάσει στις καρδιές των ανθρώπων και το μίσος του διχασμού εμποδίζει κάθε προσπάθεια συνεργατικής διάθεσης και προσέγγισης των δύο αντιπάλων.

Ο Νικόστρατος
Εμφανίζεται διαλλακτικός και συμφιλιωτικός απέναντι στις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις. Στόχος του είναι  να κατευνάσει τα πάθη και να επαναφέρει τη χαμένη γαλήνη  στο νησί. Είχε πλήρη επίγνωση της κατάστασης και ηξερε πολύ καλά οτι η συνθήκη που υπογράφτηκε ήταν πολύ εύθραυστη και δεν αρκούσε σε καμία περίπτωση για να αποκαταστήσει την κοινωνική συνοχή. Στην παρούσα όμως χρονική στιγμή και όπως είχε διαμορφωθεί η κατάσταση, η επικράτηση ηρεμίας και συμφιλίωσης θα δημιουργούσαν όρους ευνοϊκούς για μια καλύτερη διπλωματική αντιμετώπιση του θέματος.
Ο Νικόστρατος είναι βέβαια άνθρωπος μετριοπαθής και προσπαθεί να προστατέψει τόσο τους δημοκρατικούς όσο και τους ολιγαρχικούς αλλά δεν είναι τα ανθρωπιστικά αισθήματα που υποκινούν τη συμπεριφορά του αλλά πάνω από όλα τα διπλωματικά συμφέροντα της πατρίδας του τα οποία προσπαθεί να τα διασφαλίσει με τον καλύτερο τρόπο.Οι κινήσεις του αποτελούν ευφυείς διπλωματικούς χειρισμούς που δεν αρκούν όμως για λύσουν οριστικά το πρόβλημα.

Κεφάλαιο  76
Στην Κέρκυρα καταφθάνουν 53 πελοποννησιακά πλοία για να υπερασπίσουν τα συμφέροντα τους στην περιοχή και να ενισχύσουν με κάθε τρόπο τους ολιγαρχικούς. Ένα νέο μέτωπο εναντίον των Αθηναίων ανοίγει και είναι φανερό οτι η κατάσταση γίνεται όλο και  πιο περίπλοκη. Η επέμβαση ξένων δυνάμεων σε μια τοπική διαμάχη, στην οποία και οι δύο πλευρές παρουσιάζονται ανυποχώρητες, μπορεί να προκαλέσει απρόβλεπτες εξελίξεις και να έχει ολέθριες συνέπειες.

Κεφάλαιο 77
Η αιφνιδιαστική επίθεση των Πελοποννησίων στην Κέρκυρα προκαλεί αναστάτωση, ταραχή και φόβο στους Κερκυραίους, οι οποίοι αντιδρούν με κινήσεις πανικού, προχειρότητα και βιασύνη και διαπράττουν ολέθρια σφάλματα, παρά το γεγονός ότι ήταν πολύ έμπειροι ναυτικοί.Οι Πελοποννήσιοι εκμεταλλεύονται φυσικά με τον καλύτερο τρόπο  την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.


Τα λάθη τακτικής των Κερκυραίων

1.  Καταλαμβάνονται από σύγχυση και πανικό, χάνουν την ψυχραιμία τους και οδηγούνται σε άστοχες επιλογές.
2. Απέρριψαν την πρόταση των Αθηναίων να προπορευτούν αυτοί και μετά ν'ακολουθήσουν οι Κερκυραίοι με όλη τους τη δύναμη.
3. Έστελναν εναντίον του εχθρού όσα πλοία κάθε φορά ετοίμαζαν με αποτέλεσμα ο στόλος τους να εμφανιστεί διασκορπισμένος, αποδυναμωμένος και κατακερματισμένος. Με αυτόν τον τρόπο έχασαν κάθε δυνατότητα συντονισμού και επομένως τη μαχητική τους ικανότητα.
4. Επάνδρωναν τα πλοία τους αναμειγνύοντας δημοκρατικούς και ολιγαρχικούς με αποτέλεσμα την αυτομόληση δύο πλοίων και την πρόκληση συγκρούσεων ανάμεσα στα πληρώματα. 

Μοιραία συνέπεια όλων αυτών:έλλειψη συντονισμού και πειθαρχίας, πλήρης αταξία, κάμψη του αγωνιστικού φρονήματος και μείωση της αγωνιστικής ικανότητας των Κερκυραίων. Αντίθετα οι Αθηναίοι έδειξαν την πολεμική τους πείρα και κινήθηκαν συντονισμένα με σχέδιο μάχης.

Κεφάλαιο 78
Σε αντίθεση με την εσφαλμένη τακτική των Κερκυραίων οι Αθηναίοι ακολουθούν σωστή τακτική και προσαρμόζονται  εύστοχα στην αριθμητική υπεροχή των Πελοποννησίων.Πιο συγκεκριμένα:

1.  Αποκλείουν την επίθεση στο σύνολο των δυνάμεων των εχθρών.
2. Χτύπησαν μόνο μια πτέρυγα του εχθρού και βύθισαν ένα πλοίο. Η τακτική αυτή απέκλεισε την περικύκλωση τους και έκανε εύκολη τη διαφυγή.
3. Ακολούθησαν την τακτική της αργής υποχώρησης  αφού η αριθμητική υπεροχή των αντιπάλων ήταν δεδομένη. Υποχωρούν αργά και συντονισμένα, χωρίς να χάσουν την ψυχραιμία και τη συγκέντρωση τους. Ο στόχος τους ήταν να μην έχουν οι ίδιοι απώλειες και να δώσουν χρόνο στα πλοία των Κερκυραίων ν'ανασυνταχθούν και να επιστρέψουν στο λιμάνι.

Η τακτική που ακολουθούν αναδεικνύει την εμπειρία τους στα ναυτικά θέματα, την εξαιρετική τεχνική τους, την απόλυτη τάξη και πειθαρχία τους  και την  τόλμη τους .
Ο Νικόστρατος
Κατορθώνει ν'αντιμετωπίσει με δώδεκα πλοία τα πενήντα τρία πλοία των εχθρών. Είναι ρεαλιστής, ψύχραιμος, ευφυής και προνοητικός.Διαθέτει τόλμη και αποφασιστικότητα αλλά και γνώσεις και πείρα στα ναυτικά θέματα. Η οξεία αντίληψη των πραγμάτων που έχει του επιτρέπει να διατηρήσει τον στόλο του αλώβητο και να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες για τους πανικοβλημένους και αποδιοργανωμένους Κερκυραίους. Με ανθρωπιά, αποφασιστικότητα και  στρατηγική οξύνοια διασφαλίζει τα Αθηναϊκά συμφέροντα στο νησί της Κέρκυρας και αποτρέπει μια συντονισμένα απόβαση των Πελοποννησίων στην Κέρκυρα. Τέλος με ευθύνη, ψυχραιμία και μεγαλοφροσύνη βοηθά τα κερκυραϊκά κάράβια να καταφύγουν ασφαλή στο λιμάνι τους.