Το ερμηνευτικό σχόλιο στη Λογοτεχνία : η εμπειρία στην τάξη

Από την αγαπημένη συνάδελφο Πολίνα Μοίρα

Στα πλαίσια των επιμορφωτικών δράσεων του 1^ου ΠΕΚΕΣ Αττικής  με θέμα « Ζητήματα  διδασκαλίας και αξιολόγησης της Λογοτεχνίας του Λυκείου»  πραγματοποιήθηκε  διαδικτυακή συνάντηση φιλολόγων ,  στην οποία παρουσίασα την εμπειρία μου από τη διδασκαλία και την αξιολόγηση του ερμηνευτικού σχολίου στη Λογοτεχνία ∙ ποια προβλήματα αντιμετώπισαν   οι μαθητές , πώς τα λύσαμε , πώς χειριστήκαμε  το ερμηνευτικό σχόλιο  .

 Για όσους το ζήτησαν , μαθητές  αλλά και διδάσκοντες   Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στην Γ΄ Λυκείου :

Μια εμπειρία από τη διδασκαλία του ερμηνευτικού σχολίου στη Λογοτεχνία

Πώς βρίσκω τα προς διδασκαλία κείμενα;

1.              Σχολικό βιβλίο

2.              http://www.greek-language.gr   Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα (Βιβλιοθήκη λογοτεχνικών και κριτικών κειμένων)

3.              www.mikrosapoplous.gr/extracts/mathisis/contents.html

4.  www.fractalart.gr

5.  bonsaistoriesflashfiction.wordpress.com

   6.  Στη βιβλιοθήκη μου

[  εξαιρετικά χρήσιμος  είναι και ο ιστότοπος  Εν Φαντασία και Λόγω  ]

 

Τι ρωτάω; 

                          Οι εκφωνήσεις που ακολουθούν  έχουν δοθεί από το ΙΕΠ 

•       Ποιο είναι κατά τη γνώμη σου το θέμα που θέτει το διήγημα  ;  (200-300 λέξεις) 

•        Αξιοποιώντας τους κειμενικούς δείκτες του ποιήματος (π.χ. εικόνες, αντιθέσεις κ.λπ.) να σχολιάσετε το θέμα/ερώτημα που πιστεύετε ότι τίθεται στο ποίημα αυτό κατά την κρίση σας. (100-200 λέξεις)

•        Στο κείμενο ο πόλεμος περιγράφεται με εικόνες. Ποιες είναι αυτές και ποια αντίληψη για τον πόλεμο δείχνουν;

•        Σε ποιον πολιτισμό πιστεύετε ότι αναφέρεται η ηρωίδα του κειμένου στο υπογραμμισμένο απόσπασμα της τελευταίας παραγράφου; Ποια αντίθεση υπάρχει ανάμεσα σε εκείνον και στον πολιτισμό που βιώνει η ίδια στο παρόν της;

•       Να σχολιάσεις εκείνο το θέμα, από όσα θέτει το κείμενο, που κρίνεις πιο σημαντικό. Τεκμηρίωσε τη θέση σου.

•       - Να διατυπώσετε το ερμηνευτικό σας σχόλιο για το ποίημα/αφήγημα κ.λπ.

•        Ποιο είναι το ερώτημα που, κατά τη γνώμη σας, θέτει το ποίημα; Ποια είναι η απάντηση του ποιητικού υποκειμένου σ’ αυτό; Ποια είναι η δική σας απάντηση;

•          Ποιο είναι το ερώτημα που προκύπτει, κατά τη γνώμη σας, από τους στίχους 15 και 17 του ποιήματος; Αυτό το θέμα τι σημαίνει για εσάς;

•       Να παρουσιάσεις τη συναισθηματική κατάσταση του  ήρωα , όπως αυτή εμφανίζεται στο απόσπασμα. Εννοείται ότι η γνώμη σου είναι ανάγκη να στηριχθεί σε δείκτες του κειμένου

                                           Στην τάξη : 

                       Οι μαθητές αρχικά  δυσκολεύονταν : 

•       Να ξεχωρίσουν ποιους κειμενικούς δείκτες να αναφέρουν στην απάντησή τους

•        να τους ενσωματώσουν  αποτελεσματικά στο ερμηνευτικό τους σχόλιο

•       να διαχειριστούν το χρόνο τους

•       Η συνεχής αναφορά στη θεωρία της Λογοτεχνίας  και κυρίως στην επιμονή μας στη διάκριση των κειμενικών δεικτών (  περιεχομένου, μορφής και οργάνωσης )  τους    δημιουργούσε σύγχυση και ανασφάλεια .  Δεν ήξεραν πώς σε 100- 200 λέξεις θα τα  «χωρούσαν»  όλα αυτά …. 

Πώς  λύσαμε τα προβλήματα

 1. Είπαμε  ( με μια διάθεση .... τολμηρής και δημιουργικής αυθαιρεσίας   😉  ) πως οι κειμενικοί δείκτες περιεχομένου  

    « προηγούνται»  ,  αφού  έτσι και αλλιώς  θα  πρέπει να συμπεριληφθούν  «αυτόματα» στην απάντηση , όταν οι μαθητές  αρχίζουν να σχολιάζουν και να ξεκλειδώνουν τα μηνύματα του κειμένου ( αφού - για παράδειγμα - θα μιλήσουν για τις αξίες , τους χαρακτήρες, τα προβλήματα και τις συμπεριφορές των ηρώων, με βάση το θέμα  ). Αυτό άλλωστε ζητά το ερμηνευτικό σχόλιο.

   2.Να επιλέγουν με προσοχή τούς μορφικούς κειμενικούς δείκτες και να χρησιμοποιούν αυτούς που μπορούν να υποστηρίξουν αποτελεσματικότερα  την ερμηνευτική τους προσέγγιση στο κείμενο.         Πώς « ζυγίζεται όμως  αυτό ;»                       απορούσαν όλοι……

Με παραδείγματα  έγιναν όλα σαφέστερα :

Για παράδειγμα  το α ‘ ρηματικό πρόσωπο που συναντάμε στο «Ένα μαχαίρι» του Καββαδία δεν μπορεί να σχολιαστεί με το  γνωστό… «εκθεσιακό» τρόπο ( και εν πολλοίς " μισητό " τρόπο  😏)   , δηλαδή ζωντάνια παραστατικότητα, αμεσότητα   ....

    Στο ερμηνευτικό σχόλιο θα  ήταν καλό οι κειμενικοί δείκτες που θα χρησιμοποιήσει ο μαθητής  να υποστηρίζουν επιτυχώς την ερμηνευτική προσέγγιση.  Εδώ το α’ ρηματικό εξασφαλίζει τον εξομολογητικό τόνο και  αναδεικνύει την ανάγκη του ποιητικού υποκειμένου να μοιραστεί ένα καίριο  βίωμα.

Η συνέχεια στο ιστολόγιο της:  http://fotodendro.blogspot.com/2020/05/blog-post.html